Onderzoeksresultaat muziektherapie bij autisme

Bij de behandeling van kinderen en jongeren met autisme wordt regelmatig muziektherapie toegepast. Verschillende studies tonen aan dat muziektherapie positieve effecten heeft, vooral op het gebied van sociaal gedrag en communicatie. Welke elementen verantwoordelijk zijn voor deze effecten was tot nu toe nog onduidelijk.

Onderzoeker Mathieu Pater onderzocht, met volledige ondersteuning van de Hersenstichting, welke elementen voor een verandering in sociaal gedrag kunnen zorgen. Tijdens het onderzoek werd de muziektherapie van meerdere cliënten geanalyseerd en er werden interviews gehouden met de muziektherapeuten. Na de analyse van de gegevens, werden vijf elementcategorieën gepresenteerd die een verandering in sociaal gedrag stimuleerden: 

• Vorm: Het creëren van structuur binnen de therapie zorgen voor houvast en voorspelbaarheid. Dit wordt gedaan door terugkerende elementen in te bouwen zoals een beginlied of een vaste volgorde van de werkvormen.
• Communicatie: De wijze van communicatie is een belangrijk element voor het afstemmen van de therapeut op de cliënt. Binnen de therapie worden verschillende manieren van communicatie ingezet in het contact met de cliënt. Dit zijn verbale communicatie, non-verbale communicatie en communicatie via de muziek of een combinatie hiervan.
• Muzikale elementen: De elementen dynamiek, ritme, tempo en volume kunnen worden aangepast op wat het kind doet of juist gebruikt worden om een verandering aan te brengen.
• Aansluiten: De therapeut sluit aan bij de interesses van de cliënt door gebruik te maken van onderwerpen, thema’s of muziekinstrumenten waarvan hij weet dat deze de cliënt aanspreken. Een andere manier van aansluiten is wanneer de therapeut volgt, imiteert of synchroniseert. Hierdoor wordt de cliënt zich bewust van zijn eigen handelen en wordt hij ook gestimuleerd om zelf initiatief te nemen.
• Uitdagen: Door een verandering of vernieuwing aan te brengen in de muziektherapie wordt de cliënt geprikkeld om ander gedrag te laten zien. De muziektherapeut zet onvoorspelbaarheid, een verrassing, in om een reactie of verandering uit te lokken. Dit kan een verrassing zijn in de muziek, bijvoorbeeld een plotselinge tempowisseling.  

De Hersenstichting is blij met het resultaat van het onderzoek van Mathieu Pater. Muziektherapie blijkt inderdaad een effectieve behandelmodule te zijn voor kinderen en jongeren met autisme. Nu is duidelijk welke elementen hierbij een rol spelen. Het resultaat van dit onderzoek biedt nieuwe kansen en perspectieven, ook voor meerdere doelgroepen dan alleen kinderen en jongeren met autisme.

Muziek als aansluiting

Mathieu Pater werkt in opdracht van Stichting Papageno. Over zijn onderzoek zegt hij:

“Tijdens mijn onderzoek werd mij steeds meer duidelijk dat muziek echt een geweldig middel is om in te zetten binnen de therapie. Ik kwam erachter dat ‘aansluiten’ een belangrijke voorwaarde is om tot een verandering te kunnen komen. Met muziek kan je heel goed aansluiten, ik heb tot op heden nog niets kunnen bedenken waarmee je je zo goed en zo snel kunt aanpassen op wat iemand doet. Het is dus een geweldig middel om aan te sluiten en de verbinding te maken!”

Stichting Papageno brengt muziektherapie aan huis bij kinderen en jongeren met autisme.