Bloedvaten in de hersenen voor de eerste keer in Nederland openen met geluid

Onderzoek van start om medicijnen effectiever in hersenen te krijgen en hiermee hersenaandoeningen beter te behandelen

Voor het eerst in Nederland wordt er geprobeerd om op innovatieve wijze de bloed-hersenbarrière, het natuurlijke beschermingsmechanisme van de hersenen, tijdelijk en op een veilige manier te openen. Dit wordt bij mensen met een hersenaandoening gedaan met behulp van geluidsgolven. Hierdoor kunnen medicijnen de hersenen makkelijker bereiken en kunnen hersenaandoeningen mogelijk beter behandeld worden. Het onderzoek wordt uitgevoerd door hoofdonderzoeker dr. Dannis van Vuurden, kinderoncoloog bij het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie, en wordt mede dankzij enkele giftgevers* met 2,5 miljoen euro gefinancierd door de Hersenstichting.

Het onderzoek van het Prinses Máxima Centrum wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met UMC Utrecht, het LUMC en Amsterdam UMC. Door in het FUS-onderzoek samen op te trekken met experts op het gebied van verschillende hersenaandoeningen, hoopt het team resultaat te boeken voor zo veel mogelijk patiënten.

Natuurlijk beschermingsmechanisme

“Een obstakel in de behandeling van hersenaandoeningen is de bloed-hersenbarrière”, zegt Van Vuurden. “Deze barrière zorgt ervoor dat de hersenen goed beschermd zijn tegen gevaarlijke stoffen. Helaas staat deze barrière voor patiënten ook letterlijk in de weg voor de behandeling van hersenaandoeningen. Dit natuurlijke beschermingsmechanisme maakt de hersenen grotendeels ontoegankelijk voor medicijnen, waardoor behandelingen voor veel hersenaandoeningen niet effectief zijn.”

Een technologie waarmee er geen operatie nodig is én de bloed-hersenbarrière tijdelijk geopend kan worden om medicijnen wel door te laten is de Focused-Ultrasound (FUS) technologie. Dankzij deze technologie kunnen bestaande en nieuwe medicijnen onderzocht worden op effectiviteit voor het beter behandelen van hersenaandoeningen, door deze beter in de hersenen te laten doordringen.

FUS-technologie 

FUS is een innovatieve MRI-gestuurde technologie die met uiterst precies gerichte geluidstrillingen en microbelletjes in de bloedstroom de bloedvaten in de hersenen tijdelijk en heel lokaal kan openen zonder de schedel te hoeven openen. Zo kunnen medicijnen werken waar ze nodig zijn, op de juiste plek in de hersenen. De techniek is in eerder onderzoek veilig gebleken en wordt momenteel in onder andere de Verenigde Staten en Canada in behandelstudies onderzocht. Nergens in Europa wordt deze techniek op deze manier toegepast. Er wordt in eerste instantie onderzocht hoe deze behandeling werkt bij kinderen en volwassenen met een kwaadaardige hersenstamtumor en bij mensen met de ziekte van Alzheimer, maar deze technologie kan uiteindelijk ook voor meerdere hersenaandoeningen effectief zijn.

Merel Heimens Visser, directeur bestuurder van de Hersenstichting: “Hersenwetenschappers hebben de laatste jaren enorme stappen gezet. We kunnen de bloed-hersenbarrière nu heel lokaal openen en medicatie heel gericht op één plek toedienen. Door dit project te financieren, willen wij als Hersenstichting deze techniek ook in Nederland mogelijk maken. De technologie zal worden ingezet bij de behandeling van hersentumoren en onderzocht worden op veiligheid bij de ziekte van Alzheimer. Maar nog meer hersenaandoeningen zoals de ziekte van Parkinson en depressies zouden we met deze techniek beter kunnen behandelen.”

Vierjarig onderzoek van start

Het onderzoek duurt ongeveer vier jaar. Eerst wordt de technologie in gereedheid gebracht, zodat alles goed werkt. Als de technologie gereed is, zullen er zowel kinderen als volwassenen met een hersenstamtumor worden behandeld met de nieuwe technologie. Daarnaast wordt er zowel in het laboratorium als bij mensen getest of er veilig medicijnen over de bloed-hersenbarrière kan worden overgebracht bij mensen met de ziekte van Alzheimer. Middels PET-CT-scans wordt er gevolgd hoe de medicijnen zich verspreiden door de hersenen. Tegelijkertijd vindt er in het laboratorium een onderzoek plaats naar onder andere het afweersysteem van de hersenen bij hersentumoren en alzheimer én wordt er gekeken naar nog meer mogelijk effectieve medicijnen om deze aandoeningen te behandelen, zodat deze medicijnen in toekomstige vervolgonderzoeken getest kunnen worden.

*  De giftgevers die dit project mede mogelijk gemaakt hebben, zijn: Piet Poortman Fonds, C&W de Boer, Stichting Sterk & Positief, JW Wegener Fonds.