Wat zijn lichte cognitieve stoornissen?

Als je lichte cognitieve stoornissen hebt, dan heb je meestal problemen met onthouden. Maar je kunt ook moeite hebben met het overzicht houden, of met simpele handelingen uitvoeren. Dit maakt je dagelijks leven lastiger. Lichte cognitieve stoornissen worden in het Engels en ook vaak in de medische zorg Mild Cognitive Impairment of MCI genoemd.

Er bestaan 2 vormen van licht cognitieve stoornissen: een amnestische en een niet-amnestische vorm. Bij de amnestische vorm heb je problemen met onthouden en kun je bepaalde vormen van dementie ontwikkelen, zoals de ziekte van Alzheimer. Niet iedere persoon met amnestische lichte cognitieve stoornissen ontwikkelt de ziekte van Alzheimer.

De niet-amnestische vorm komt minder vaak voor. Hierbij heb je geen (of niet alleen) moeite met onthouden. Deze vorm kan ook leiden tot bepaalde vormen van dementie, zoals Lewy body dementie (LBD) en vasculaire dementie. Maar het kan ook zijn dat er geen dementie ontwikkelt.

Kenmerken van lichte cognitieve stoornissen

Door lichte cognitieve stoornissen kun je dagelijkse activiteiten nog steeds doen, maar je klachten maken het wel moeilijker. Niet iedereen met lichte cognitieve stoornissen heeft dezelfde klachten.

Lichte cognitieve stoornissen kunnen je meestal herkennen aan de volgende kenmerken:

  • problemen met onthouden, zoals het vergeten van een afspraak of een telefoongesprek
  • moeite met nieuwe dingen begrijpen en leren
  • moeite met het overzicht houden
  • moeite met het uitvoeren van (vooral meer ingewikkelde) dagelijkse handelingen, zoals autorijden, computeren, geldzaken regelen, jezelf aankleden of koffiezetten

Door de problemen met onthouden kunnen lichte cognitieve stoornissen soms lijken op dementie, maar de klachten zijn minder ernstig. Zo kun je door lichte cognitieve stoornissen bijvoorbeeld bepaalde details van een gebeurtenis vergeten. Zoals de naam van de supermarkt waar je net was. Maar je vergeet niet dat je zojuist boodschappen hebt gedaan. Bij dementie gebeurt dat vaak wel.ar je vergeet niet dat je zojuist boodschappen hebt gedaan. Bij dementie gebeurt dat vaak wel.

Diagnose van lichte cognitieve stoornissen

Als je lichte cognitieve stoornissen hebt, dan kun je merken dat je problemen krijgt met onthouden. Je kunt bijvoorbeeld afspraken gaan vergeten, of vergeten dat je net met iemand hebt gebeld.

Het kan zijn dat je geen moeite met onthouden krijgt, maar wel problemen met denken. Je begrijpt nieuwe dingen dan bijvoorbeeld minder snel. Of het plannen en uitvoeren van dingen kost je meer tijd. Met deze klachten kom je vaak eerst bij je huisarts.

De huisarts kan je doorverwijzen naar een speciale arts in het ziekenhuis: een neuroloog of geriater. Deze arts zal je vragen stellen over je klachten en je lichaam onderzoeken.

Soms word je hierna nog getest door een speciale psycholoog: een neuropsycholoog. Deze kan een neuropsychologisch onderzoek doen. Hierbij wordt er bijvoorbeeld gekeken naar hoe goed je geheugen werkt, hoe je informatie verwerkt en hoe je plannen, praten, schrijven en lezen gaat.  

Oorzaken van lichte cognitieve stoornissen

Lichte cognitieve stoornissen kunnen verschillende oorzaken hebben. Zo kan het een vroege fase zijn van de ziekte van Alzheimer. Maar dit is niet altijd het geval. Je kunt je klachten bij twijfel met de huisarts bespreken.

Je kunt ook lichte cognitieve stoornissen ontwikkelen als je lange tijd een depressie of burn-out hebt. Ook kunnen te weinig vitamine B1, een slechtwerkende schildklier of bijwerkingen van bepaalde medicijnen (zoals oxybutinine of amitryptiline) een rol spelen bij het ontwikkelen van lichte cognitieve stoornissen.

Behandeling van lichte cognitieve stoornissen

Lichte cognitieve stoornissen kunnen een mentale oorzaak hebben (zoals een burn-out of depressie), dan zal je arts je doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater. Als je lichte cognitieve stoornissen hebt, is het belangrijk dat je je regelmatig laat controleren door je huisarts. Deze arts kan dan in de gaten houden of er dingen zijn die je klachten erger kunnen maken. Als het nodig is, kan de huisarts je behandelen of doorverwijzen. De huisarts doet dit meestal bij andere klachten, zoals een hoge bloeddruk, een verkeerd gebruik van medicijnen, te weinig vitaminen, een depressie, of problemen met je schildklier.

Gevolgen van lichte cognitieve stoornissen

Met lichte cognitieve stoornissen kun je vaak nog steeds alle dagelijkse dingen doen. Wel kunnen dingen meer energie kosten en niet meer zo snel of makkelijk gaan als vroeger. Het kan daarom fijn zijn om vaker hulp en ondersteuning van anderen te krijgen, zeker als er vervolgens een dementie ontstaat. Lichte cognitieve stoornissen kunnen gevolgen hebben voor je leven op verschillende gebieden.

Je dagelijkse dingen doen kan net wat moeilijker zijn, doordat je minder goed weet hoe je deze dingen doet. Bijvoorbeeld douchen, jezelf aankleden of je eten maken, gaan misschien niet zo snel meer zoals vroeger. Het kan zijn dat je soms dingen vergeet, zoals het innemen van je medicijnen. Vaak kunnen hulpmiddelen en bepaalde geheugensteuntjes helpen om spullen niet kwijt te raken en te weten hoe je bepaalde elektrische apparaten gebruikt.

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van:

  • Prof. dr. Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie, afd. Geriatrie & Radboudumc Alzheimer centrum te Nijmegen

Laatste update: januari 2025