Hersenschudding & hersenkneuzing

Wat is een hersenschudding of een hersenkneuzing?

Als je hoofd een klap krijgt, dan schudden je hersenen. De hersenen worden omgeven door vocht en zitten dus los van de schedel. Is de klap hard genoeg, dan raakt het hersenweefsel de binnenkant van je schedel. Soms ontstaat hierdoor schade aan de hersenen, en aan de bloedvaten die de hersenen zuurstof geven. Er kunnen zelfs bloedingen optreden.

Een hersenschudding is een licht traumatisch hersenletsel. In de meeste gevallen is er geen schade die blijft. Wel kan het een aantal weken tot maanden duren voordat je weer helemaal beter bent. In sommige gevallen houd je er nog klachten aan over. De wetenschappelijke term voor licht traumatisch hersenletsel zonder CT-afwijkingen  is ‘commotio cerebri’.

Een hersenkneuzing is een middelzwaar tot ernstig traumatisch hersenletsel. In de meeste gevallen is er wel schade die blijft. Ook bij een hersenkneuzing kan het weken tot maanden duren voordat je weer helemaal beter bent. De kans op restklachten is groter dan bij een hersenschudding. De blijvende klachten na een hersenkneuzing noemen we niet-aangeboren hersenletsel. De wetenschappelijke term voor hersenkneuzing is ‘contusio cerebri’.

Zoek hulp als je denkt dat je een hersenschudding of hersenkneuzing hebt. Bel met je huisarts bij deze klachten.

Waarschuwing

Worden klachten erger in de eerste dagen na het ongeluk? Ga je je anders voelen? Ga dan direct naar de huisarts. Dit kan een teken zijn dat er meer schade aan het ontstaan is. Gebruik daarom na een klap op je hoofd geen middelen die het bewustzijn verdoven, zoals alcohol of drugs. Zeker de eerste dagen na een klap moet je goed opletten.

 

Let op!

Zoek hulp bij:

• steeds meer hoofdpijn of flinke hoofdpijn
• achter elkaar overgeven
• verwardheid, sufheid of niet meer reageren
• geheugenverlies
• bewusteloosheid

Kenmerken van een hersenschudding of hersenkneuzing

Je hebt een hersenschudding als je enkele van deze klachten hebt na een klap op het hoofd:

Extra kenmerken hersenkneuzing

Je hebt een hersenkneuzing als je kenmerken hebt van een hersenschudding, en daarbij ook nog last hebt van een of meer extra kenmerken:

Post-traumatische amnesie

Geheugenverlies na een klap kan minuten, uren tot wel dagen duren. We noemen het PTA (Post Traumatische Amnesie). Hoe langer de periode van PTA duurt, hoe groter de kans op restklachten, zoals hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen.

Bij PTA heb je meestal geen herinneringen aan de tijd net na een klap. Je geheugen was op dat moment niet in staat om de gebeurtenissen op te slaan. Dus het heeft geen zin om later te proberen toch nog je herinneringen terug te halen.

Ook na de PTA fase kan het voorkomen dat het moeilijker is om dingen te onthouden. Ook kan het zijn het moeilijker is om je aandacht voor een langere tijd ergens bij te houden. Of dat je moeite hebt om informatie te gebruiken om weer overzicht te krijgen in je situatie. Ook kun je dan moeite hebben met je werk, je studie en sociale contacten. Zoek op tijd hulp bij je huisarts.

Cijfers

Diagnose van een hersenschudding of hersenkneuzing

Onderzoek bij je huisarts

Je hersenen zitten goed beschermd in de schedel. Daardoor is er aan de buitenkant niet altijd te zien of je hersenschade hebt. Neem bij twijfel altijd contact op met je huisarts. Die kan onderzoeken wat de gevolgen zijn van je ongeluk. Als het nodig is, dan stuurt de huisarts je door naar het ziekenhuis voor verder onderzoek.

Onderzoek in het ziekenhuis

Meestal is de schade niet meer dan een schram of een buil. Is er meer aan de hand, dan ga je naar het ziekenhuis. Artsen zullen daar de ernst van de klap op je hoofd beoordelen met een neurologisch onderzoek.

Een manier waarmee een arts je kan onderzoeken is de GCS (Glasgow Coma Scale). Uit dit onderzoek komt een score. Deze wordt bepaald door de reactie van de ogen, de manier waarop je praat en hoe je lichaam reageert. Hoe lager deze score, hoe ernstiger de klap op je hoofd is geweest.

Hersenstructuren in beeld

Een CT-scan (Computer Tomografie) of een MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging) brengt de structuur van je hersenen in beeld, zoals de bloedvaten en zenuwbanen. Door deze moderne scantechnieken kan een medisch specialist een beeld krijgen van de hersenen. Zo’n scan kan soms schade laten zien, zoals bloedingen en zwellingen. Weefselschade in de vorm van beschadigde cellen is niet altijd goed te zien. Ook als op de scan geen schade is te zien, kun je toch blijvende klachten overhouden.

Wat zegt een hersenscan?

In de acute fase kijkt de arts naar de hersenstructuren en naar afwijkingen die tot nog meer schade kunnen leiden, zoals een bloeding of zwelling. Hoewel de technieken steeds beter worden, is het nog niet mogelijk om alle schade op te sporen. Ook is het is niet altijd duidelijk hoe schade in je hersenen samenhangt met je lichamelijke klachten of de problemen met denken.

Oorzaken van een hersenschudding of hersenkneuzing

Een klap tegen je hoofd die tot een hersenschudding of hersenkneuzing leidt, kan overal gebeuren. Je valt thuis van de trap, of je kind valt uit een klimrek in de speeltuin. Maar een hersenschudding kan ook door een verkeersongeluk komen. Of door een botsing tijdens het sporten als je aan het voetballen bent, of rugby speelt. Je kunt ook een hersenschudding krijgen door lichamelijk geweld, bijvoorbeeld tijdens een vechtpartij of door huiselijk geweld.

Isabella werd op haar 13e aangereden en raakte in coma

Isabella was altijd een heel vrolijk, spontaan meisje. Tot ze vijf jaar geleden werd aangereden door een scooter. Na drie maanden coma moest ze alles opnieuw leren. Het gaat gelukkig goed met haar, maar veel dingen blijven moeilijk. Echt contact maken bijvoorbeeld. Een verhaal over dromen en teleurstellingen.

Bekijk haar verhaal

Behandeling van een hersenschudding of hersenkneuzing

Direct na de klap

Rust is heel erg belangrijk om beter te worden, maar je hoeft niet hele dagen in bed te liggen. Onderzoek laat dat zien. Toch word je niet van de ene op de andere dag beter. Je moet je activiteiten langzaam weer opbouwen. Het wordt geadviseerd om in de eerste 48 uur na het ongeluk stap voor stap lichte lichamelijke activiteiten op te bouwen, zoals kort wandelen. In de dagen daarna wordt er aangeraden om licht inspannende activiteiten af te wisselen met rust.

Wekadvies voor kinderen

Wanneer je kind jonger is dan zes jaar en een hersenschudding heeft, krijg je als ouders altijd een wekadvies. Dat betekent dat je thuis je kind de eerste 24 uur na het ongeluk regelmatig wakker moet maken. Je controleert dan telkens hoe het met je kind gaat. De eerste zes uur na het ongeluk maak je je kind ieder uur even wakker. Na de eerste zes uur wek je je kind iedere twee uur.

Je kijkt tijdens zo’n controlemoment hoe het met je kind gaat. Neem direct contact op met de huisarts of de huisartsenpost wanneer:

• je kind niet wakker te krijgen is
• je kind erg suf of niet normaal reageert
• je kind heel erg veel hoofdpijn heeft
• je kind erg misselijk blijft of steeds overgeeft.

Het is belangrijk dat je dit wekadvies volhoudt zolang is afgesproken met de arts, hoe vermoeiend het ook voor je is.

In speciale situaties kan een arts ook bij een volwassene met een hersenschudding zo’n wekadvies geven. Een arts kan ook bepalen of het nodig is om iemand op laten te nemen in het ziekenhuis voor behandeling.

Neurorevalidatie na een hersenkneuzing

Soms krijgen mensen na een hersenkneuzing medisch specialistische revalidatie in een revalidatiecentrum. Dit heet ook wel neurorevalidatie. Je arts in het ziekenhuis kan je verwijzen voor deze revalidatie. Ben je na een ziekenhuisopname zonder revalidatie naar huis gegaan en heb je thuis nog veel klachten, dan kun je bij je huisarts vragen om een verwijzing naar een revalidatiearts.

Tijdens de neurorevalidatie kan een speciaal team van specialisten je helpen om zo goed mogelijk te herstellen. Zo helpt een ergotherapeut je om zo zelfstandig mogelijk de dagelijkse dingen te doen. Een fysiotherapeut kan je helpen met bewegen en een psycholoog helpt bij mentale klachten.

Folder | herstellen na een hersenschudding

Wanneer heeft u voor het laatst uw hoofd gestoten? Het overkomt iedereen wel eens. Meestal is de schade niet meer dan een schram of een buil. Maar soms is de klap harder en de schade…

Ontvang per e-mail

Ontvang via de post

Gevolgen van een hersenschudding en hersenkneuzing

Over het algemeen nemen de klachten na een hersenschudding of hersenkneuzing langzaam af. De meeste mensen met een hersenschudding kunnen hun dagelijkse bezigheden langzaamaan weer beginnen in de eerste dagen of weken. Dit is bij iedere persoon anders. Sommige mensen houden langer dan een maand last van hun klachten. Wanneer dit gebeurt  na een hersenkneuzing dan noemen we dit klachten die te maken hebben met niet-aangeboren hersenletsel (NAH).

Een hersenschudding of hersenkneuzing kan gevolgen hebben voor je lichaam, je denken en je stemming. De kans op blijvende klachten is kleiner als je een hersenschudding vanaf het begin serieus neemt.

Duren je klachten na een hersenschudding langer dan drie maanden, en wordt er niet alsnog een hersenkneuzing vastgesteld, dan noemen we dit geen hersenschudding meer. We noemen dit een PCS (Post Commotioneel Syndroom).

Vooruitzichten met een hersenschudding en hersenkneuzing

De gevolgen van een klap op je hoofd zijn vaak niet direct te zien. Sommige mensen houden er geen klachten aan over. Anderen blijven last houden van klachten. Als je klachten blijven, is de oorzaak daarvan niet altijd duidelijk. Door de gevolgen van de hersenschudding of hersenkneuzing kan je moeite hebben met je dagelijkse activiteiten thuis of op je werk. Misschien kun je wel wat hulp gebruiken als je weer begint met werken. Neem dan van tevoren contact op met je werkgever of met je bedrijfsarts. Je kunt ook eerst kijken op de website www.werkenmethersenletsel.nl.

Beter worden

Heb je na twee weken nog steeds klachten, dan is het goed om naar je huisarts te gaan. De huisarts kan je adviseren over je herstel. Als de klachten langer aanhouden dan drie maanden, dan kan je doorverwezen worden naar een neuroloog of revalidatiearts. Extra neuropsychologisch onderzoek kan dan laten zien of je toch nog een behandeling nodig hebt. Dit kan bijvoorbeeld begeleiding zijn door een psycholoog, ergotherapeut, fysiotherapeut of revalidatiearts.

Wat voor jou de beste aanpak is, hangt af van je klachten. Soms moet je je activiteiten stap voor stap opbouwen. Soms moet je leren hoe je kunt werken met minder energie of met vermoeidheid. En soms moet je leren omgaan met stress, stemmingswisselingen en pijn.

Wat als je een hersenschudding pas later ontdekt

Het komt voor dat een klap tegen het hoofd geen of onvoldoende aandacht krijgt. Dit kan gebeuren na een ongeluk, dan vallen andere verwondingen vaak eerder op. Zoek hulp als je na een ongeluk last houdt van de klachten die we hier beschrijven. Ga dan toch nog naar je huisarts of naar een neuroloog. Zij kunnen je helpen om sneller en makkelijker beter te worden.

Advies voor mensen met een hersenschudding of hersenkneuzing

De eerste paar dagen doe je rustig aan en daarna pak je langzaam je activiteiten weer op. Deze eerste dagen of weken ervaren veel mensen klachten die variëren van hoofdpijn tot concentratieproblemen en/of overprikkeling. Heb je een hersenschudding, dan kom je vaak niet in een ziekenhuis of op de spoedeisende hulp. Voor deze groep mensen zijn onderstaande tips dan ook erg belangrijk voor het verminderen van de klachten.

Bij mensen met een hersenkneuzing zijn de gevolgen vaak erg groot waardoor ze wel in het ziekenhuis komen. Ook voor deze mensen zijn onderstaande tips belangrijk, maar vaak worden deze ook al toegepast in de revalidatiefase.

Tips voor mensen met een hersenschudding of hersenkneuzing

• Doe rustig aan, maar ga niet dagenlang in bed liggen.
• Gebruik geen drugs en drink geen alcohol, zeker niet in de eerste dagen.
• Zorg ervoor dat je voldoende en goed slaapt ‘s nachts, beperk het slapen overdag.
• Zorg voor korte, afwisselende activiteiten. Wanneer je voelt dat het je teveel wordt, ga dan iets anders doen wat je even ontspant.
• Kijk de eerste dagen of weken minder op je beeldscherm (telefoon, televisie, computer of tablet). Probeer na de eerste weken het schermgebruik weer op te bouwen, maar stop als je voelt dat je daar last van krijgt.
• Voorkom dat je opnieuw een klap op je hoofd krijgt: beoefen de eerste twee weken geen contactsport, zoals voetbal, hockey of een vechtsport zoals judo. Daarmee voorkom je dat je opnieuw een klap tegen je hoofd krijgt. Omdat je hersenen nog erg gevoelig zijn, kunnen ook andere sporten de eerste tijd klachten geven. Stop als je voelt dat je last krijgt.
• Neem de tijd en rust om beter te worden, voorkom dat je jezelf overbelast. Neem je klachten serieus, ga niet over je grenzen heen. De kans op blijvende klachten is kleiner als je een hersenschudding vanaf het begin serieus neemt.
• Lichamelijke beweging is wel goed. Begin met een kleine wandeling, of met een kwartiertje fietsen op een hometrainer. Doe eerst rustig aan (niet hijgen). Als dit goed gaat, bouw het dan langzaam op (steeds iets langer en intensiever). Soms ga je te snel, doe dan een stapje terug als je voelt dat dit nodig is.

Advies voor naasten, behandelaars en omgeving

Voor naasten en familie kan het ook erg moeilijk zijn om met gevolgen van een hersenschudding of hersenkneuzing om te gaan. De patiëntenvereniging Hersenletsel.nl is er ook voor naasten (‘lotgenotencontact’). Daar kun je met je familie terecht voor meer hulp en sociale steun.

Zorgen voor naasten, ook wel mantelzorg genoemd, is voor de meeste mensen logisch. Als één van je vrienden een hersenschudding of hersenkneuzing heeft wil je uiteraard graag helpen. Soms kun je meer doen dan je denkt, ook als collega of werkgever. Soms ben je partner of ouder van een patiënt met een hersenschudding of -kneuzing. Dat is niet altijd even makkelijk. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan wat de overheid ‘gebruikelijke hulp’ noemt. Hieronder een paar tips.

Risico op een hersenschudding en hersenkneuzing verkleinen

Een ongeluk kan iedereen overkomen. Een aantal groepen mensen is extra kwetsbaar. Hoe kun je de kans op een hersenschudding of een hersenkneuzing kleiner maken?

Kleine kinderen en ouderen

De meeste ongelukken gebeuren in en om het huis. Daarbij zijn vooral kleine kinderen en ouderen (55+) betrokken.

Kleine kinderen vallen bijvoorbeeld van een trap, meubel, speeltoestel, bed of fiets. Ouderen zijn ook kwetsbaar, doordat zij minder uithoudingsvermogen hebben. Ze hebben vaak minder kracht en minder evenwicht. Hierdoor zijn ze minder stabiel en vallen ze vaker. Het gebruik van medicijnen kan daarbij ook een rol spelen.

Jongeren

Verkeersongelukken, sportblessures en lichamelijk geweld kunnen hersenschade veroorzaken. Op dit gebied zijn jongeren tussen de 15 en 24 jaar kwetsbaar. Ze zijn nog jong en nemen veel risico. Ze nemen in deze periode van hun leven voor het eerst deel aan het verkeer met een brommer, scooter of auto. Ook het gebruik van alcohol of drugs maakt het risico op een ongeluk groter.

Wat kun je zelf doen om risico te verkleinen?

Een ongeluk is nooit helemaal te voorkomen. Toch kun je een paar dingen doen om het risico op een klap op het hoofd kleiner te maken.

Deze tekst over hersenschudding en hersenkneuzing is gemaakt in samenwerking met:

• Prof. dr. Joukje van der Naalt, neuroloog, UMCG te Groningen
• Dr. Marsh Königs, neurowetenschapper, Amsterdam UMC, locatie AMC

Laatste update: maart 2024