Kenmerken van Creutzfeldt-Jakob

De ziekte van Creutzfeldt-Jakob begint vaak met mentale klachten die lastig te plaatsen zijn. Door creutzfeldt-jakob ga je snel achteruit. Binnen een paar weken ontwikkelen zich dan ook ernstige geestelijke en lichamelijke klachten.

Je kunt creutzfeldt-jakob herkennen aan verschillende kenmerken, zoals:

Diagnose van Creutzfeldt-Jakob

In het begin krijg je door creutzfeldt-jakob meestal geestelijke klachten die lastig te plaatsen zijn. De klachten voelen een beetje vaag. Je kan je je erg gespannen of somber voelen en moeite hebben met onthouden.

Binnen een paar weken worden de geestelijke en lichamelijke klachten heftiger. Je hebt dan bijvoorbeeld geheugenproblemen, problemen met bewegen, praten en je zicht. Vaak verandert ook je gedrag. Je vind het bijvoorbeeld moeilijk om zelf aan dingen te beginnen (initiatief nemen). Het is belangrijk om met deze klachten naar de huisarts te gaan.

De huisarts zal vragen stellen over je klachten. Als die vermoedt dat je misschien een vorm van dementie hebt, dan verwijst de huisarts je naar een speciale arts bij een geheugenpoli in het ziekenhuis. Daar werken neurologen en geriaters. Dit zijn artsen die je hersenen zullen onderzoeken. De arts kan bijvoorbeeld een MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging) maken, een ruggenprik doen en een EEG (elektro- encefalogram) doen.

De diagnose creutzfeldt-jakob is vaak lastig vast te stellen en artsen denken er niet als eerste aan, omdat creutzfeldt-jakob heel zeldzaam is. Meestal stelt de arts de diagnose door te kijken naar hoe snel je klachten zich ontwikkelen. Ook probeert de arts uit te sluiten dat je een andere hersenaandoening of een andere vorm van dementie hebt.

Oorzaken van Creutzfeldt-Jakob

De ziekte van Creutzfeldt-Jakob wordt veroorzaakt door prionen. Een prion is een eiwitsoort die iedereen in zijn lichaam heeft. Als je creutzfeldt-jakob hebt, dan veranderen deze prionen van vorm en beginnen zich op te stapelen in je hersenen. Hierdoor sterven de cellen in je hersenen af.

Soms is creutzfeldt-jakob erfelijk. Als je ouder, broer of zus creutzfeldt-jakob heeft, dan kan jij het ook krijgen. Meestal is dit niet het geval. Voor deze klassieke vorm van creutzfeldt-jakob is geen oorzaak vanuit de omgeving.

Behalve de klassieke vorm van creutzfeldt-jakob bestaat er ook een andere vorm van creutzfeldt-jakob. Deze vorm heet ook wel de variant-CJD (vCJD) of gekkekoeienziekte. V-CJD wordt veroorzaakt door het eten van besmet rundvlees. Deze vorm komt in Nederland bijna niet voor.

Behandeling van Creutzfeldt-Jakob

Van creutzfeldt-jakob kun je niet genezen. Het doel van de behandeling is ervoor zorgen dat je minder last hebt van klachten.

De aandoening wordt snel erger. De neuroloog of geriater zal je daarom uitleg geven over creutzfeldt-jakob en je snel doorverwijzen naar andere zorgverleners voor verschillende soorten hulp.

Als je spieren schokken, dan kan je behandelaar hier medicijnen voor geven. Door creutzfeldt-jakob kun je ook hallucinaties krijgen en angstig worden. Er zijn hier medicijnen voor: antipsychotica.

Gevolgen van Creutzfeldt-Jakob

Creutzfeldt-Jakob ontstaat meestal bij mensen tussen de 60 en 70 jaar. Creutzfeldt-Jakob begint met klachten die moeilijk te plaatsen zijn en die binnen een paar weken ernstiger worden. Hierna blijven de klachten erger worden en overlijden de meeste mensen al binnen een jaar.

Creutzfeldt-Jakob heeft grote gevolgen op verschillende gebieden:

  • Iets begrijpen: dingen onthouden en omgaan informatie verwerken, wordt steeds lastiger. Ook krijg je problemen met zien en praten.
  • Jezelf verplaatsen: in het begin kun je vooral moeite hebben met lopen, soepel bewegen en je evenwicht bewaren. Wandelen en fietsen wordt steeds moeilijker. Uiteindelijk kun je door creutzfeldt-jakob helemaal niet meer bewegen.
  • Jezelf verzorgen: een boterham smeren, tandenpoetsen, jezelf aankleden. Je problemen met zien en bewegen, maken het steeds moeilijker om goed voor jezelf te zorgen.
  • Omgaan met anderen: door creutzfeldt-jakob kun je trager en onduidelijker gaan praten. Ook kan je gedrag veranderen. In een latere fase kun je helemaal niet meer praten. Meestal heb je dan ook niet of nauwelijks meer door wat er om je heen gebeurt.
  • Dagelijkse activiteiten: bij ernstige klachten kun je allerlei dagelijkse dingen niet meer zelf doen. Zoals tv-kijken, iemand bellen, of een kopje koffiezetten. Je hebt ook problemen met bewegen.
  • Meedoen aan de wereld: door creutzfeldt-jakob kun je je erg somber of in de war voelen. Uiteindelijk verlies je steeds meer het contact met de wereld om je heen. Hierdoor kun je niet of nauwelijks meer reageren op je omgeving.

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van:

  • dr. Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie, afd. Geriatrie & Radboudumc Alzheimer centrum te Nijmegen
  • MD, PhD Floor Duits, Neuroloog, Amsterdam UMC & Alzheimercentrum te Amsterdam

Laatste update: januari 2024