Vermoeidheid

Door vermoeidheid kun je soms het tempo niet bijhouden. Misschien merk je dat je ook trager bent in het verwerken van informatie. Bijvoorbeeld doordat gesprekken met meerdere mensen lastiger te volgen zijn. Maar trager betekent niet dommer. Je hebt meer tijd nodig dan je gewend was.  

Het kan zijn dat het meer energie kost om je te verplaatsen. Misschien ben je te moe om nog (veilig) te lopen, fietsen, of auto te rijden, of om met het openbaar vervoer te reizen. Dat kan ervoor zorgen dat je maar thuis blijft. 

Door vermoeidheid heb je eigenlijk voortdurend veel ‘aan je hoofd’. En dat gaat snel ten koste van iets anders. Voor jezelf zorgen kost meer tijd en moeite dan voorheen.  

Andere mensen kunnen aan de buitenkant meestal niet zien hoe je je voelt als je erg moe bent. Vaak heb je minder energie om naar anderen te luisteren. Soms merk je ook dat je ook minder interesse hebt in anderen.  

Met ernstige vermoeidheid is het moeilijk om je goed te concentreren. Je kunt misschien minder lang werken of studeren. Je zult je dag anders moeten inrichten. Bijvoorbeeld dingen korter doen, in een rustiger omgeving, of één ding tegelijk.  

Omdat je minder energie hebt om dingen te ondernemen, zit je misschien vaak alleen thuis. Het kan zijn dat je meer geïsoleerd raakt van de buitenwereld. Je neemt dan minder deel aan je omgeving. Je gaat bijvoorbeeld niet meer naar feestjes, het theater of andere hobby’s buiten je huis. 

Bij sommige hersenaandoeningen is je brein beschadigd. Je hersenen moeten dan harder werken om hetzelfde voor elkaar te krijgen. Daarom word je sneller moe en duurt het langer om te herstellen.  

De kleine hersenen en hersenstam spelen een rol bij vermoeidheid, slaap en je alert voelen. Bij schade aan deze gebieden kan het gebeuren dat je je vermoeider voelt dan voorheen.  

In de hersenen werken veel gebieden samen in netwerken. Schade aan deze netwerken kan ervoor zorgen dat gebieden veel minder goed met elkaar kunnen samenwerken. De samenwerking kost meer energie, waardoor je sneller vermoeid bent.  

Sommige hersenaandoeningen, veel stress of het gebruik van bepaalde medicijnen kunnen je slaap verstoren. Je slaapt dan misschien wel lang genoeg, maar de kwaliteit van je slaap is niet goed. Je voelt je dan alsnog erg moe. 

In de hersenen zorgen bepaalde stofjes (cytokines) er meestal voor dat je je ziek gedraagt wanneer je ziek bent: je voelt je dan moe en zwak. Daardoor doe je rustig aan als je ziek bent en herstel je beter. Bij verschillende hersenaandoeningen zijn deze stofjes ook in het lichaam gevonden. Het kan zijn dat je je hierdoor erg vermoeid voelt.  

Na een hersenaandoening heb je soms last van aandachtsproblemen die veel extra energie kosten. Je bent bijvoorbeeld je concentratie sneller kwijt. Of het is juist veel moeilijker geworden om van de ene taak over te schakelen naar een andere taak. Tijdens het koken tegelijkertijd ook een gesprek voeren, gaat dan bijvoorbeeld niet meer. Daarnaast kan het zijn dat je je nog wel goed kan concentreren, maar (veel) minder lang dan voorheen. Waar je bijvoorbeeld eerst bijna een heel boek in een keer uit kon lezen, is de concentratie nu misschien na één bladzijde al weg. 

Doordat je informatie trager verwerkt, kost het meer moeite om de dagelijkse dingen te doen. Met als resultaat: meer vermoeidheid. 

Gebruik kleine en grote pauzes tussen je activiteiten. Zo voorkom je dat de vermoeidheid te ernstig wordt. Tijdens een pauze voel je vaak beter aan hoe moe je bent. Kleine pauzes kunnen al helpen. Op je werk kun je bijvoorbeeld even naar het toilet gaan voor een korte pauze. Thuis kun je je kort terugtrekken op een aparte kamer. Heb je extra inspannende activiteiten op de planning staan? Plan dan wat meer en langer rust.  

Het is belangrijk dat je een goede balans vindt tussen inspanning en ontspanning. Het is niet erg om activiteiten te doen die energie kosten, als je daarna maar weer ontspant. Hoe je ontspant, verschilt per persoon. Vóór je hersenaandoening was je gewend om je te ontspannen op een bepaalde manier, bijvoorbeeld door televisie te kijken, of sociale media. Dit kan nu te vermoeiend voor je zijn. Toch zijn er veel verschillende manieren om te ontspannen. Ga bijvoorbeeld een rondje wandelen nadat je gewerkt hebt, luister op de bank naar muziek of neem een bad. 

Dan heb je een beter idee wat je te wachten staat en voel je je minder ‘overvallen’. Gebruik bijvoorbeeld een agenda en kijk regelmatig wat je de komende dagen op de planning hebt staan. Plan rustmomenten in en houd ook ruimte voor spontane activiteiten. Zo kun je je plan altijd nog aanpassen. 

Combineren kost veel energie. Probeer dingen één voor één te doen. Voer geen telefoongesprek tijdens het koken, stuur geen appjes terwijl je een gesprek voert, zet de radio uit als je een boek leest en werk tijdens een overleg niet tussendoor je mail bij.  

Vertel je omgeving dat je last hebt van ernstige vermoeidheid. Het is voor je naasten waarschijnlijk niet goed voor te stellen wat het betekent als je ontzettend moe bent. Laat weten hoe je je voelt en wat je nodig hebt. Zo kan je omgeving hier rekening mee houden. 

Mensen uit je omgeving willen (meestal) graag helpen. Zoek hulp en bewaar je energie voor leukere zaken. Wees niet bang om ook heel praktische steun te vragen voor de dagelijkse dingen, zoals het huishouden. Hou er wel rekening mee dat anderen ‘nee’ mogen zeggen. Ook zij moeten op hun energie letten. Verder kun je natuurlijk ook hulp vragen aan een professional, zoals je (huis)arts of psycholoog. Zij kunnen je herstel ondersteunen.  

Misschien is dit het laatste waar je aan denkt als je erg vermoeid bent. Maar juist dan is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Blijf dus in beweging, voor zover dat mogelijk is. Elke beweging is mooi meegenomen. Neem de tijd voor je slaap en houd een regelmatig slaappatroon aan. En zorg voor genoeg momenten van ontspanning. Ook nu is het belangrijk om dingen te blijven doen die je leuk vindt. Maak daar tijd voor.