Wat is virtual reality?
Bij een behandeling met VR maakt een computer een digitale omgeving voor je die heel echt lijkt. In de digitale wereld kun je situaties oefenen die je moeilijk vindt in het echte leven. Dit zijn situaties die je spannend of eng vindt. Of die je somber of agressief maken. Welke situatie je precies oefent, hangt dus af van je klachten.
Door een lastige situatie te oefenen, kun je leren om er beter mee om te gaan. Daardoor heb je uiteindelijk ook minder last van bepaalde mentale klachten.
Je huisarts of medisch specialist kan een behandeling met virtual reality voor je aanvragen. Op dit moment kun je deze behandeling alleen krijgen in bepaalde ggz-instellingen.
Voor wie is virtual reality?
Voor deze behandeling maakt het niet uit welke diagnose je hebt. Virtual reality kan je helpen als je je niet veilig voelt in bepaalde situaties, zonder dat daar een directe reden voor is. Bijvoorbeeld als je moeite hebt met drukke of openbare plekken. Of als je contact met anderen lastig vindt.
Hersenaandoeningen en breinvarianten waarbij virtual reality wordt gebruikt
Virtual reality kan mogelijk helpen bij verschillende aandoeningen en klachten. Bijvoorbeeld bij:
- PTSS
- depressie
- angststoornis
- dwangstoornis
- psychotische stoornis
- persoonlijkheidsstoornis
- autisme
- lichte verstandelijke beperking
- ernstige stress
Wie kan geen virtual reality krijgen?
Heel soms is een behandeling met virtual reality lastig. Daarom kijkt een arts eerst of virtual reality mogelijk is. Of de behandelaar let extra goed op je tijdens de behandeling.
Bijvoorbeeld als je al een behandeling krijgt die niet goed te combineren is met virtual reality. Of als je snel duizelig wordt. Of problemen met je evenwicht hebt.
Als je een gehoorapparaat hebt, kan dit de koptelefoon in de weg zitten. Je kunt de behandeling dan zonder gehoorapparaat doen, als je dan nog wel genoeg hoort.
Heb je een bril, dan past de VR-bril daar bijna altijd overheen. Je hoeft je bril meestal dus niet af te doen.
Hoe werkt virtual reality?
Voor de behandeling krijg je een VR-bril en een koptelefoon. Daarmee zie en hoor je de digitale wereld. Ook krijg je een joystick. Dat is een klein apparaat dat je in je handen houdt. Met dit apparaat kun je zelf door de digitale omgeving bewegen.
De digitale omgeving lijkt op de dagelijkse wereld. Je loopt bijvoorbeeld door een straat, een winkel of een druk café. Of je doet boodschappen of pakt de bus.
Op deze plekken kom je digitale mensen tegen. Die heten ook wel avatars. Met de avatars kun je praten en lastige situaties oefenen. Door zo te oefenen wordt het uiteindelijk makkelijker om deze dingen in het echt te doen.
Veilig oefenen
Je behandelaar past de situatie in de digitale wereld speciaal voor jou aan. Ook vertelt de behandelaar je precies wat er wel en niet gaat gebeuren. Daardoor kun je je goed voorbereiden. Ook kun je een bepaalde situatie zo vaak oefenen als je wilt.
Tijdens de behandeling blijft de behandelaar de hele tijd bij je. De behandelaar hoort jou, en jij hoort de behandelaar. Je kunt dus gewoon met je behandelaar blijven praten en vragen stellen. Ook geeft de behandelaar je tips om je te helpen in de digitale omgeving.
Virtual reality voor ontspanning
Virtual reality kan niet alleen helpen bij lastige situaties, maar ook bij ernstige stress. Je kunt dan naar een digitale wereld die rustgevend is. Bijvoorbeeld een omgeving waar je zwemt met dolfijnen. Zo kun je de echte wereld even vergeten en tot rust komen.
Hoe gebeurt de behandeling?
Eerst kies je samen met je behandelaar de omgeving waarin je wilt oefenen. Of waarin je wilt ontspannen. Je behandelaar helpt je om een omgeving te kiezen die past bij jouw doel en klachten.
Dan legt de behandelaar aan je uit hoe virtual reality werkt. En hoe het systeem met de VR-bril, koptelefoon en joystick werkt. Daarna krijg je deze spullen. De bril en koptelefoon zet je dan op.
Als je er klaar voor bent, start de virtual reality. Je ziet dan overal om je heen een digitaal beeld in 3D. Als je om je heen kijkt, beweegt het beeld met je mee. Daardoor voelt de digitale wereld heel echt.
De eerste behandeling met virtual reality kan even spannend zijn. Daarom krijg je de tijd om eerst rustig te wennen aan de VR-bril en de digitale omgeving. Pas als je er klaar voor bent, ga je oefenen in de digitale wereld. Je behandelaar blijft elke behandeling bij je.
Samen met je behandelaar ga je elke keer weer iets verder met het proces. Vaak krijg je een paar behandelingen per week. De behandeling gaat door tot je deze niet meer nodig hebt.
Resultaten van virtual reality
Na een paar behandelingen kunnen je klachten verminderen. Je kunt dan bijvoorbeeld merken dat je in de digitale omgeving makkelijker omgaat met situaties die je eerst heel lastig vond. En dat je je daardoor ook veiliger voelt in de echte wereld.
Hierdoor kun je deze situaties makkelijker oefenen in het echt. Mogelijk kun je dit meteen na de behandeling al zelf gaan doen. Soms helpt je behandelaar je hierbij.
Na de behandelingen bespreek je met je arts of je nog andere behandelingen nodig hebt. Het kan ook zijn dat virtual reality niet of niet genoeg helpt. Dit bespreek je dan ook met je arts.
De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van:
- Prof. dr. Wim Veling, Psychiater en hoogleraar Psychiatrie, Universitair Medisch Centrum Groningen
Laatste update: november 2024