Meelopen met een hersenonderzoeker

De Portugese Henrique Nogueira Pinto (24) doet, dankzij steun van de Hersenstichting, in het Amsterdam UMC onderzoek naar de bloed-hersenbarrière. Daarmee hoopt hij nieuwe behandelingen voor meerdere hersenaandoeningen mogelijk te maken.

9:00 – Dagstart

De dag start met een overleg met alle onderzoekers van de afdeling Moleculaire Celbiologie & Immunologie. Wat meteen opvalt, is dat elke onderzoeker bezig is met een klein stukje van een grotere puzzel. De één doet onderzoek naar de ziekte van Alzheimer, terwijl anderen bezig zijn met onderzoeken naar andere hersenaandoeningen zoals beroerte of Multiple Sclerose (MS). Henrique vertelt over de CONNECT-onderzoeken waar hij nu aan werkt: “Je hersenen worden goed beschermd door de bloed-hersenbarrière, die voorkomt dat schadelijke stoffen in de hersenen komen. Deze bescherming is heel belangrijk, maar de bloed-hersenbarrière houdt ook goede stoffen zoals medicijnen tegen. Voor dit onderzoek willen we de bloed-hersenbarrière namaken in het laboratorium, maar dan in het piepklein, nog geen millimeter groot. Dit doen we door mini-hersenen aan een mini-bloedvat vast te maken. Hierdoor kunnen we de werking van de bloed-hersenbarrière in het lab onderzoeken.”

10:00 – De afdeling op

Henrique neemt ons mee de afdeling op naar een soort koelkast die vol met kleine bakjes ligt. “In deze kast is het altijd 37 graden met precies 21 procent zuurstof, net als in het menselijk lichaam.” In de bakjes liggen menselijke cellen die gebruikt worden voor onderzoek. Ze beginnen als een stamcel, een soort oercel, die kan veranderen in een hersencel of een bloedcel. “Deze stamcellen worden gedoneerd door vrijwilligers. Daar zijn we heel dankbaar voor, anders kunnen wij ons werk niet doen.” Henrique bekijkt een aantal van de bakjes onder de microscoop om te controleren of de cellen al klaar zijn. “Stamcellen doen er drie maanden over om te veranderen in een hersencel. Daarom kan een onderzoek soms heel lang duren. We moeten vaak wachten tot cellen klaar zijn om te gebruiken.”

11.30 – De microscoop

Met een speciaal beeldscherm laat Henrique ons zien wat hij onder de microscoop ziet. Wow, dit lijkt wel een kunstwerk! “Klopt,” glundert hij, “de hersencellen zijn allemaal met elkaar verbonden en maken op die manier bijzondere patronen. We gebruiken kleurstoffen om de verschillende onderdelen te kunnen zien.” Henrique kijkt door zijn microscoop of deze hersencellen hetzelfde zijn als de echte cellen in ons lichaam. “We weten precies hoe de bloed-hersenbarrière eruit ziet in het menselijke lichaam. In ons laboratorium proberen we dat cel voor cel na te maken. Dat is echt werken op de millimeter. Als het mij lukt om een klein stukje goed na te maken, voelt dat echt als een overwinning.”

12:00 – Lunch

De onderzoekers van de afdeling verzamelen zich buiten voor een lunch. Henrique stelt zijn collega’s voor: “Er zijn hier vijftien mensen die net als ik bezig zijn met een promotieonderzoek. Daarnaast zijn er twee post-docs, mensen die ons begeleiden bij ons onderzoek. Verder zijn er de mensen van de techniek, die zorgen dat alle apparaten werken, en natuurlijk ook secretaresses die zorgen voor de administratie. Mensen denken weleens dat een onderzoeker vooral alleen werkt, maar het is echt teamwork! In je eentje kun je geen onderzoek doen.”

12:30 – Promotie-onderzoek

Het is tijd voor het wekelijkse bijpraatmoment met zijn begeleiders Elga de Vries en Elly Hol. Henrique vertelt de professoren over de resultaten van deze ochtend. Alles gaat volgens planning en ze zijn erg tevreden over zijn werk. Dat klinkt goed. Wanneer denken ze dat de kopie van deze bloed-hersenbarrière klaar is? Het antwoord is wel even slikken: dat duurt nog minstens tien jaar. “Een nieuwe uitvinding kost soms wel tien tot twintig jaar onderzoek, het is een heel lang proces.”

15:00 – Nieuwe stamcellen

Er worden nieuwe materialen geleverd voor het laboratorium. Behalve een heleboel schaaltjes, flesjes en bakjes, komen er vandaag ook nieuwe stamcellen aan. Deze zijn goed verpakt zodat ze niet vies kunnen worden. “In Nederland is alles zo goed geregeld,” merkt Henrique op. “Daar kunnen ze in andere landen echt nog wat van leren. Daarom is het zo goed dat we veel internationale onderzoekers hebben hier. Op die manier wordt deze kennis ook weer uitgewisseld met andere landen.

16:30 – Afscheid nemen

We nemen afscheid na een indrukwekkende dag op de onderzoeksafdeling. Je voelt dat hier echt iets bijzonders gebeurt. Voor Henrique zit het er nog lang niet op, het duurt nog ruim drie jaar voordat hij zijn promotie kan afmaken. Denkt hij er nog weleens over om astronaut te worden, wat ooit zijn grote jongensdroom was? Hij lacht: “Het lijkt me nog steeds leuk, maar ik heb als onderzoeker hier op aarde nog genoeg te doen, alleen al voor de 4 miljoen mensen met een hersenaandoening in Nederland!”

Beeld: Roy Vermeij Tekst: Stan Geurts

Onderzoeken om de hersenen beter bereikbaar te maken!

De Hersenstichting wil dat de hersenen beter bereikbaar worden voor de behandeling van hersenaandoeningen. Zo kunnen we nieuwe behandelingen mogelijk maken en bestaande behandelingen nog beter maken. Om dit te bereiken steunen we onderzoeken zoals die van Henrique.

Bekijk de onderzoeken