Dementie de wereld uit?

Kunnen we dementie voorkomen met een gezonde leefstijl? Het Nederlands Dementie Preventie Initiatief (NDPI) onderzoekt dit. Twee experts vertellen erover.

Sebastian Köhler is universitair hoofddocent neuro-epidemiologie en werkt voor Alzheimer Centrum Limburg aan de Universiteit Maastricht. Al heel wat jaren verdiept hij zich in de wereld van dementie, ook omdat hij zich maar al te goed bewust is van de gevolgen van deze hersenaandoening. “Eén op de vijf Nederlanders boven de 65 jaar krijgt een vorm van dementie. Als je deze hersenaandoening een keer van dichtbij hebt meegemaakt, weet je hoeveel impact het heeft op iemands leven én op dat van zijn of haar naasten. Mijn oma had dementie toen ik nog een klein ventje was. Door haar dementie dacht ze dat al haar kleinkinderen geadopteerd waren. Dat is ontzettend pijnlijk om mee te maken.”

Verdubbeling

Met het Nederlands Dementie Preventie Initiatief wil Köhler aan de buitenwereld laten zien dat een ongezonde leefstijl het risico op dementie kan verhogen. “Het gaat dan om bijvoorbeeld roken, overgewicht en weinig beweging. Maar ook het hebben van weinig sociale contacten speelt mee.” Wereldwijd hebben momenteel vijftig miljoen mensen met dementie te maken. In Nederland zijn dat zo’n driehonderdduizend mensen. Köhler: “We verwachten dat dit aantal binnen twintig jaar verdubbelt. Daarom moet er iets gebeuren. En dat is mogelijk, want inmiddels is uit verschillende onderzoeken gebleken dat een gezonde leefstijl kan helpen bij het verkleinen van het risico op dementie.”

Onderzoek

Vanuit het NDPI willen Köhler en zijn collega’s wetenschappelijk kunnen aantonen dat een gezonde leefstijl echt bijdraagt aan een kleinere kans op dementie. Daarom gaan zij de komende dertig jaar mensen begeleiden in een gezondere leefstijl. “Mensen die meedoen aan het onderzoek moeten de gezonde leefstijl echt jarenlang volhouden voordat we er duidelijke bewijzen aan kunnen hangen. Dat heeft veel tijd en doorzettingsvermogen nodig, wat dit tot een grote uitdaging maakt. Maar daar maak ik me graag hard voor.” Köhler licht toe dat het onderzoek naar het voorkomen van dementie door een gezonde leefstijl pas net begonnen is, maar dat het een mooi begin is. “Onderzoek naar preventie van dementie is eigenlijk pas vijf tot tien jaar echt aan de gang. Jarenlang werd er gedacht dat dementie erfelijk is en er niets aan gedaan kan worden. Een magische pil tegen dementie is er nog altijd niet, en of die er komt is de vraag. Maar wat we nu wel weten: je kan deels je eigen medicijn zijn als het gaat om het voorkomen van dementie, door gezonder te leven. Met het NDPI gaan we onderzoeken hoe we daarop kunnen inspelen, specifiek bij kwetsbare doelgroepen.”

Goed initiatief

Voorkomen is beter dan genezen. Dit geldt zeker voor hersenaandoeningen, omdat er voor veel hersenaandoeningen nog geen genezende behandelingen zijn. Eenmaal beschadigd hersenweefsel kan (nog) niet hersteld worden. Een gezonde leefstijl kan het risico op hersenaandoeningen verkleinen en de gevolgen van veroudering en hersenaandoeningen uitstellen. Daarom draagt de Hersenstichting dankzij donateurs bij aan initiatieven zoals deze. Lees hier meer over het onderzoek. 

Alle lagen van de bevolking

Binnen het NDPI werkt hij samen met Carolien Smits, onderzoeker en strategisch adviseur bij Pharos, het landelijke expertisecentrum gezondheidsverschillen. Vanuit Pharos maakt zij zich hard voor de gezondheid van alle mensen in Nederland. Oud, jong, arm, rijk, allochtoon, autochtoon. Smits: “Het is belangrijk dat iedereen te weten komt dat een gezonde leefstijl het risico op dementie kan verkleinen. Dit is voor veel mensen nu nog niet bekend. Dat komt mede doordat er in de eerdere onderzoeken naar hersengezondheid en dementiepreventie te weinig aandacht was voor diversiteit. Hierdoor worden verschillende groepen in de maatschappij, waaronder mensen met een lager inkomen, lager opleidingsniveau en mensen met een migratieachtergrond, niet goed bereikt. En dat terwijl deze moeilijk bereikbare groepen een hoger risico hebben op het ontwikkelen van dementie.” Daarom zet Smits zich in voor inclusief dementie-onderzoek en begrijpelijke voorlichting. “We willen bijvoorbeeld gebruik maken van makkelijk geschreven teksten en begrijpelijke campagnes. En bij het ontwikkelen betrekken we de doelgroep en gaan we samen aan de slag. Zo weten we zeker dat hun stem goed gehoord wordt.

Smits: “Onze droom is natuurlijk om dementie te laten verdwijnen uit de wereld. Dat is een grote droom, daar ben ik me van bewust. Daarom begin ik voor mezelf met kleinere stappen: als we de hersenaandoening de komende jaren door middel van onderzoek al met tien procent kunnen verminderen, ben ik ongelooflijk trots en blij. Dit nieuwe onderzoek is daarin een mooie start.”

Beeld: Roy Vermeij
Tekst: Rosanne Langenberg

Wil jij werken aan een gezonde leefstijl? Doe de HersenCoach!

Met de HersenCoach leer je op een leuke manier je hersenen zo gezond mogelijk te houden. De HersenCoach is een gratis online training van vijf weken waarin je aan de slag gaat met de thema’s bewegen, slaap, stress en ontspanning, mentale uitdaging en voeding. Iedere week delen hersenexperts zoals prof. dr. Erik Scherder wetenschappelijk onderbouwde tips, video’s en opdrachten. Al 100.000 mensen gingen je voor en beoordeelden het programma met een 8. 

Schrijf je in!