Depressie

Wat is een depressie?

Als je een depressie hebt, betekent het dat je mentaal lijdt. Je hebt er elke dag last van. Depressie is een ingewikkelde ziekte waarbij verschillende delen van je hersenen betrokken zijn.

Er zijn verschillende depressies. Bij een lichte depressie kun je met weinig hulp toch verder. Een huisarts of praktijkondersteuner kan je vaak al in een paar gesprekken helpen. Bij een ernstige depressie heb je veel meer klachten, die ook ernstiger zijn. Bijna altijd is dan snel professionele hulp nodig. Soms duurt een depressie erg lang, dat heet een ‘chronische’ depressie.

Hoe lang duurt een depressie?

Een depressie kan een paar weken of zelfs maanden duren. Sommige mensen raken in hun leven één keer depressief, andere mensen krijgen vaker last van een depressie. Bij ongeveer 50% van de mensen duurt een depressieve periode korter dan drie maanden. Bij 15 tot 20% van de patiënten wordt de depressie chronisch, dat wil zeggen dat de depressie wel meerdere jaren kan duren. Periodes met zware klachten worden dan soms afgewisseld met periodes waarin het beter gaat.

De kans op een terugval, dat betekent dat een depressie terugkomt, is groot. Daarom is er bij de behandeling van depressie steeds meer aandacht voor het voorkomen van een terugval.

Andere soorten depressie

Naast lichte, zware en chronische depressies zijn er nog andere soorten van depressie.

• Seizoensgebonden depressies, zoals depressies waarvan je last kunt hebben in de herfst of winter. Kijk voor meer informatie over winterdepressie op Mentaal Vitaal.
• Postnatale depressies vlak na een bevalling (‘post partum depressie’). Dit kan ontstaan door hormoonwisselingen waardoor de schildklier in de war raakt. Of door een tekort aan vitaminen en mineralen tijdens de zwangerschap. Op Mentaal Vitaal vind je meer informatie over postnatale depressie.
• Psychotische depressies die voortkomen uit een hele zware depressie. Je bent dan niet alleen heel somber maar ervaart dan ook hallucinaties en gedachten die niet kloppen met de waarheid. Je denkt bijvoorbeeld dat je overal schuld aan hebt, dat je arm bent, of dat je niet meer leeft. Dit is meestal een angstige ervaring wanneer het je overkomt. Eén op de vijf patiënten die vanwege een depressie worden opgenomen in een kliniek heeft ook psychotische kenmerken.
• Depressies bij mensen met een bipolaire stoornis(‘manisch-depressief’). Iedereen heeft weleens last van stemmingswisselingen. De ene keer zie je alles somber, de andere keer ben je heel vrolijk en opgewekt. Maar terwijl een depressie diepe somberheid is, is er bij een bipolaire stoornis ook sprake van overdreven enthousiasme waarin de pieken en dalen veel groter zijn. De invloed van pieken en dalen op leven, werk en omgeving daarom ook.
• Dysthymie is een lichtere vorm van een depressie. Kenmerkend hiervoor is een gebrek aan plezier en voldoening in je leven. Net als bij een depressie spelen deze klachten langere tijd. Je kunt tussendoor misschien even geen of minder last ervan hebben. Maar meestal heb je binnen enkele maanden toch weer een gevoel van lichte neerslachtigheid en gebrek aan plezier.

Wanneer ga je hulp zoeken?

Als je veel last hebt van een sombere stemming, niet meer kunt genieten of slecht slaapt, is het verstandig naar je huisarts te gaan. Bespreek waar je last van hebt en kijk je samen hoe je er beter mee om kan leren gaan.

Dan stelt de huisarts een behandelplan op en kijkt wat hij of zij zelf kan doen. Klachten ontstaan vaak geleidelijk. Als je er vroeg bij bent, kan de huisarts je klachten met hulp van een praktijkondersteuner of van een psycholoog al verhelpen.

Als een depressie je leven blijft overheersen, kan de huisarts je doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater, liefst één die werkt in een team met verschillende specialisten. Vaak zijn er verschillende behandelingen mogelijk die elkaar steunen.

Waarschuwing

Denk je aan zelfdoding en heb je hulp nodig? Bel dan direct de gratis hulplijn 0800-0113.

Soms kun je je zo slecht voelen dat je niet verder wilt leven. Praten over zelfdoding kan bij deze landelijke hulplijn voor zelfmoordpreventie. Je kunt ook terecht op de website 113.nl, bijvoorbeeld om te chatten met een hulpverlener.

Praat er ook over met je huisarts. Vraag om een dubbele afspraak buiten het spreekuur, dan heb je meer tijd.

 

Een depressie herkennen

Iedereen heeft wel eens last van een sombere periode. Een depressie is meer dan vaak somber zijn. Waaraan herken je een depressie?

De klachten verschillen voor iedere persoon, maar een depressie heeft vaak grote invloed. Vaak heb je helemaal nergens energie voor, heb je veel meer moeite met je werk. Je kunt het bijna niet volhouden om naar je werk te gaan. Je ziet overal tegenop. Je hebt de neiging om niet goed te zorgen voor het huishouden en jezelf. Je sport minder, eet minder gezond. Ook zoek je minder contact met je vrienden, je trekt je steeds meer terug. Daardoor kom je steeds meer alleen te staan: dat maakt dan weer jouw negatieve gevoel over jezelf sterker. Het is alsof je in een groot zwart gat zit.

Kinderen, jongeren of ouderen hoeven niet per sé somber te zijn, bij hen uit depressief gedrag zich bijvoorbeeld in een prikkelbare stemming die dagenlang terugkomt. 

Lijst kenmerken depressie

Als je last hebt van een depressie heb je altijd last van:

Aanvullend:

En er zijn nog meer kenmerken. Als je een depressie hebt, herken je vast een aantal van de volgende klachten:

Annemiek lijdt sinds haar 15e aan zware depressies

Annemiek & haar vriend Thom vertellen over de zware depressies van Annemiek. Zij beschrijft ze als een gevoel van diepe rouw.

Bekijk haar verhaal

Diagnose van een depressie

Een depressie is niet altijd makkelijk te herkennen voor een arts. Vooral als de klachten vooral over je lichaam gaan, zoals vermoeidheid, hoofdpijn en klachten in spieren en gewrichten. Je kunt het namelijk niet bepalen met onderzoek naar je lichaam, ook niet met bloed- of hersenonderzoek.

De arts onderbouwt de diagnose op wat je zelf vertelt en op resultaten van een onderzoek door een psychiater. Een arts zal je specifieke vragen stellen naar je gedrag en naar je hele gezondheid kijken om je klachten te kunnen begrijpen. Met een vragenlijst op internet kun je geen depressie bepalen.

Oorzaken van een depressie

Er is niet één speciale oorzaak voor het ontstaan van een depressie. Het is bijna altijd het gevolg van een combinatie van biologische, sociale en psychische factoren.

Behandeling van depressie

Een behandeling van een depressie kan bijvoorbeeld bestaan uit coachende begeleiding, psychotherapie of antidepressiva. Er zijn ook heel specialistische behandelingen voor mensen met een lange ernstige depressie.

Gevolgen van een depressie

Een depressie kan grote gevolgen hebben voor je dagelijkse leven. Je kunt vaak nog maar voor een deel of zelfs niet meer werken, voor je gezin zorgen of onderwijs volgen. Vaak zijn er ook lichamelijke klachten waardoor je leven en je naaste omgeving in de war raakt.

Voorbeelden zijn een slecht slaapritme, energieverlies, veranderde eetlust, verstopping van de darmen of geen zin hebben in seks. Gevoelens van angst, somberheid, wanhoop en uitzichtloosheid kunnen zo ondraaglijk zijn dat mensen denken aan zelfdoding. Ook hebben mensen met een depressie een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Voor mensen die een depressie krijgen zonder een verdrietige of stressvolle aanleiding, is het soms moeilijk om erkenning te krijgen. Zelfs bij psychiaters bestaat er soms nog de overtuiging dat mensen niet depressief kunnen zijn zonder een sociale aanleiding in hun leven.

Folder | Leven met depressie

In de folder ‘Leven met een depressie’ lees je onder andere over de symptomen, oorzaken en verschillende behandelingen van deze complexe hersenaandoening.

Ontvang per e-mail

Ontvang via de post

Gevolgen voor de omgeving

Samenleven met iemand met een depressie is zwaar. De partner, kinderen en andere naaste familie en vrienden staan extra onder druk door het somber zijn. Met zoveel negatieve tekens is het voor de mensen in de omgeving ook moeilijk om positief te blijven en te blijven begrijpen. Daardoor kunnen zij zich ook machteloos, gefrustreerd, eenzaam en wanhopig voelen.

Vooruitzichten met een depressie

Behandeling is gericht op het voorkomen van een terugval. Elke keer dat een depressie terugkeert, wordt de kans dat het nog eens terugkomt groter. Het op tijd voorkomen van zo’n terugval is daarom een belangrijk onderdeel van de behandeling. Het gebruik van antidepressiva kan het risico op een terugval kleiner maken, zolang je ze blijft slikken. Het beschermende effect van antidepressiva verdwijnt, als je met de medicijnen stopt.

Andere behandelmethoden om de kans op terugval kleiner te maken zijn cognitieve gedragstherapie en aandachtsgerichte cognitieve therapie (mindfulness based cognitive therapy). Deze therapie wordt op dit moment nog niet standaard aangeboden en is nog in ontwikkeling. Met zo’n therapie leer je omgaan met depressief zijn en is er effect ook op de lange termijn. Je krijgt meer zelfinzicht waardoor je beter voor jezelf leert zorgen. Het is echt van belang dat je op tijd in de gaten krijgt, dat je langzaam weer somberder wordt en interesse verliest. Dit zijn de voortekenen van een terugval. Als je hier namelijk op tijd iets aan doet, kun je zelf een terugval voorkomen. Als er niet iets aan doet, dan zit je voor je het weet in een heel sombere periode.

Tips voor mensen met een depressie

Je kunt als patiënt een aantal dingen doen:

1. Bel de hulplijn 0800-0113 als je in een negatieve spiraal raakt van gedachten aan zelfdoding. Daar zijn fijne mensen die graag met je willen praten.
2. Zoek hulp. Ga naar je huisarts of bespreek je gevoelens met je partner of vrienden en vraag hen je te helpen.
3. Gun jezelf de tijd om te genezen, je bent ziek.
4. Hou je aan een vast schema voor de dag. Zorg voor een goede nachtrust, werk aan je ‘slaaphygiëne’. Verdiep je eens in manieren om beter te leren slapen. Gebruik niet te lang slaap- en kalmeringsmedicijnen (benzo’s).
5. Eet regelmatig en gezond en beweeg regelmatig, ga buiten wandelen.
6. Hoe moeilijk ook, probeer afleiding te zoeken: zoek contact met anderen, ga naar buiten, doe dingen waar je eerder ook plezier uit hebt gehaald.
7. Ga een dagboek bijhouden. Sta daarbij elke dag even stil bij drie dingen waar je dankbaar voor bent en benoem de kleine positieve momenten.
8. Probeer bij jezelf na te gaan wat de depressie heeft veroorzaakt, ook om terugval te voorkomen.

Advies voor naasten, behandelaars en omgeving

Voor partners en familie kan het net zo moeilijk zijn om met gevolgen van een depressie om te gaan als voor de patiënt zelf. Een patiëntenvereniging als de Depressie Vereniging is er ook voor naasten (‘lotgenotencontact’). Daar kun je met je familie terecht voor meer hulp en sociale steun.

Zorgen voor naasten, ook wel mantelzorg genoemd, is voor de meeste mensen logisch. Als één van je gezinsleden, familieleden of vrienden depressief is, wil je natuurlijk graag helpen. Soms kun je meer doen dan je denkt, ook als collega of werkgever. En ben je partner van een depressieve patiënt dan is het niet altijd even makkelijk. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan wat de overheid ‘gebruikelijke hulp’ noemt. Hieronder een paar tips.

Risico op depressie verkleinen

Hoe kun je gezond blijven en het risico op een depressie kleiner maken?

• Versterk je mentale kracht, leer om te gaan met teleurstelling en pech. Met een mooi woord kun je dat ‘mentale hygiëne’ noemen.
• Volg ook in een periode vol stress je gewone dagelijkse patronen. Houd je aan een vast dag- en nachtritme.
• Ook gezond eten en regelmatig buiten bewegen verkleint het risico op een depressie.
• Onderhoud regelmatig je sociale contacten, ook als je het wat moeilijker hebt. Zij vormen je vangnet. En praat met je partner, ook als je verdrietig bent of je onbegrepen voelt.

Deze tekst over depressie is gemaakt in samenwerking met:

• Prof. dr. Robert A. Schoevers, psychiater, UMCG te Groningen
• Dr. mr. Christiaan H. Vinkers, psychiater, Amsterdam UMC

Leer op een leuke manier je hersenen fit te houden

De HersenCoach is een gratis online training van vijf weken. Iedere week delen hersenexperts zoals Prof. Dr. Erik Scherder wetenschappelijk onderbouwde tips, video’s en opdrachten.

Al 50.000 mensen gingen je voor en beoordeelden het programma met een 8.

Doe gratis mee!