Christiaan Vinkers vertelt over stress en ontspanning voor gezonde hersenen
Waarom is stress en ontspanning belangrijk voor de hersenen?
Stress heeft invloed op hoe je hersenen werken. Wanneer je stress ervaart, bijvoorbeeld door een ruzie op je werk of een onoplettende fietser, begint er een stressreactie in je hersenen. Tijdens deze reactie maken je hersenen stresshormonen aan, zoals adrenaline en cortisol. Door deze hormonen komt er energie vrij.
Deze extra energie is nodig voor je spieren, denkprestaties, zintuigen en reactievermogen. Hierdoor kun jij bijvoorbeeld net op tijd wegspringen voor die fietser of een sprintje trekken naar de trein, zodat jij op tijd bent voor dat belangrijke sollicitatiegesprek.
Stress is dus heel belangrijk en nuttig. Het zorgt voor energie, focus en prikkelt je lichaam en geest. Zolang je hersenen voldoende rust en ruimte krijgen om te herstellen, is er niks aan de hand. Gelukkig maar, want iedereen heeft weleens met stress te maken.
Wat is de invloed van langdurige stress op je hersenen?
Soms heb je te maken met stress die langer duurt. Je zorgt lange tijd voor een zieke ouder, de ruzie op je werk wordt maar niet opgelost, of de verbouwing van je huis valt erg tegen. Als je hersenen te weinig ontspanning krijgen, blijft je stresssysteem de hele tijd ‘aan’ staan. Je lichaam kan niet goed herstellen en je bent minder scherp, wordt sneller boos en slaapt slechter. Je kunt ook meer moeite krijgen met dingen onthouden of met nieuwe dingen leren.
Ook de gebieden die ingewikkelde denkfuncties, zoals aandacht, plannen en beslissen aansturen, hebben onder stress te lijden. Dit zijn de voorste (frontale) gebieden in de hersenen. Je kunt dan sneller afgeleid zijn en hebt eerder last van een slecht humeur. Daarnaast kun je ook last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn of hartkloppingen. Het is dus heel belangrijk om je hersenen voldoende rust en ontspanning te geven als je met stress te maken krijgt. Zeker als de stress lang duurt.
Hoe gevoelig je bent voor stress, verschilt per persoon. Ieder mens heeft een uniek stressprofiel: wat voor de een stressvol is, hoeft dat voor een ander niet te zijn. Soms is het een combinatie van stressvolle situaties (bijvoorbeeld op je werk en in je thuissituatie) die zorgen dat het te veel wordt.
Hoe herken je stress?
De kenmerken van stress zijn voor iedereen anders. Je kunt bijvoorbeeld één of meerdere van deze klachten krijgen.
Lichamelijke klachten:
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
- Hartklopplingen
- Buikklachten
- Rug- en nekklachten
- Hoge bloeddruk
- Gespannen spieren
Mentale klachten:
- Vergeetachtig zijn
- Je niet kunnen concentreren
- Piekeren
- Slecht slapen
- Een slecht humeur hebben
- Sneller boos zijn of huilen
Hoeveel stress ervaar ik zelf? Doe de stresstest
Wil je weten hoeveel stress jij zelf ervaart? We hebben een korte test gemaakt die dit berekent.
Meer tips over stress en ontspanning ontvangen?
Vind je de informatie over stress en ontspanning nuttig en wil je hier meer over weten? Meld je dan aan voor de maandelijkse nieuwsbrief van de Hersenstichting. Je komt dan ook te weten over wat je nog meer kunt doen om je hersenen gezond te houden.
De balans tussen stress en ontspanning
Te lang te veel stress, of spanning, kan zorgen dat je er last van krijgt. Het is dan belangrijk dat je ontspant. Hoe je ontspant, verschilt per persoon. Je moet op zo’n moment doen wat voor jou werkt. Momenten van ontspanning geven je hersenen rust. Je hersenen krijgen hierdoor de tijd om te herstellen. Wanneer je dit goed doet, zit je beter in je vel, ervaar je meer energie en meer focus.
Hoe zorg ik voor een betere balans?
Het is belangrijk dat je een goede balans vindt tussen spanning en ontspanning. Het is niet erg om activiteiten te doen die voor stress zorgen, als je daarna maar weer ontspant. Zorg er dus voor dat je na een stressvolle activiteit iets doet wat je een ontspannen gevoel geeft.
-
Ontdek welke factoren voor stress zorgen
Probeer op zoek te gaan naar de dingen die bij jou zorgen voor stress. Dit kunnen dingen binnen of buiten jouw lichaam zijn. Denk bij interne factoren bijvoorbeeld aan gedachtes, zorgen en onzekerheden. Dingen van buitenaf die stress kunnen geven zijn: werk, financiële problemen of relatieproblemen. Probeer actief naar oplossingen te zoeken voor de dingen die jou stress geven. Kom je hier niet uit? Ga dan naar je huisarts.
-
Leer stresssignalen herkennen
Probeer te ontdekken welke signalen jouw lichaam geeft als je stress ervaart. Deze signalen kunnen voor iedereen anders zijn. Voorbeelden zijn: hoofdpijn, hartkloppingen, piekeren en geheugenproblemen.
-
Vind activiteiten die je helpen ontspannen
Het is belangrijk om te weten welke activiteiten je helpen ontspannen. Dit is voor iedereen anders. Dit kan bijvoorbeeld een wandeling zijn, een boek lezen of een ontspanningsoefening doen. Ook van muziek kun je rustig worden. Verder is het belangrijk om voldoende en goed te slapen. Het kan ook helpen om je mobiele telefoon even weg te leggen.
Probeer op zoek te gaan naar de dingen die bij jou zorgen voor stress. Dit kunnen dingen binnen of buiten jouw lichaam zijn. Denk bij interne factoren bijvoorbeeld aan gedachtes, zorgen en onzekerheden. Dingen van buitenaf die stress kunnen geven zijn: werk, financiële problemen of relatieproblemen. Probeer actief naar oplossingen te zoeken voor de dingen die jou stress geven. Kom je hier niet uit? Ga dan naar je huisarts.
Probeer te ontdekken welke signalen jouw lichaam geeft als je stress ervaart. Deze signalen kunnen voor iedereen anders zijn. Voorbeelden zijn: hoofdpijn, hartkloppingen, piekeren en geheugenproblemen.
Het is belangrijk om te weten welke activiteiten je helpen ontspannen. Dit is voor iedereen anders. Dit kan bijvoorbeeld een wandeling zijn, een boek lezen of een ontspanningsoefening doen. Ook van muziek kun je rustig worden. Verder is het belangrijk om voldoende en goed te slapen. Het kan ook helpen om je mobiele telefoon even weg te leggen.
Tips voor meer ontspanning
- Maak iedere dag bewust tijd voor een ontspannende activiteit, plan het desnoods in je agenda;
- Bedenk wat bij jou voor ontspanning zorgt. Voor de één is het een wandeling of een goed gesprek, voor de ander een warme douche of een avondje zingen in een koor;
- Zorg voor een regelmatig ritme, waarin je inspanning afwisselt met ontspanning. Een regelmatig ritme zorgt voor overzicht en een opgeruimd gevoel;
- Doe ontspannings- en ademhalingsoefeningen. Bijvoorbeeld gebaseerd op yoga, mindfulness of meditatie. Op internet zijn veel filmpjes te vinden. Je kunt natuurlijk ook een cursus yoga, mindfulness of meditatie proberen.
- Ga na waar de stress vandaan komt. Houd een dagboekje bij zodat je bewust patronen en bijbehorende signalen van stress leert herkennen. Ook is het goed om te beschrijven waardoor je ontspant en waar je energie van krijgt.
- Las een piekerkwartiertje in; sta jezelf toe alleen in dat kwartier te piekeren over van alles en laat het daarna los.
- Luister naar je favoriete muziek, het ontspant.
- Beweeg in de natuur; het heeft een bewezen ontspannen effect.
- Maak iedere dag bewust tijd voor een ontspannende activiteit, plan het desnoods in je agenda;
- Bedenk wat bij jou voor ontspanning zorgt. Voor de één is het een wandeling of een goed gesprek, voor de ander een warme douche of een avondje zingen in een koor;
- Zorg voor een regelmatig ritme, waarin je inspanning afwisselt met ontspanning. Een regelmatig ritme zorgt voor overzicht en een opgeruimd gevoel;
- Doe ontspannings- en ademhalingsoefeningen. Bijvoorbeeld gebaseerd op yoga, mindfulness of meditatie. Op internet zijn veel filmpjes te vinden. Je kunt natuurlijk ook een cursus yoga, mindfulness of meditatie proberen.
- Ga na waar de stress vandaan komt. Houd een dagboekje bij zodat je bewust patronen en bijbehorende signalen van stress leert herkennen. Ook is het goed om te beschrijven waardoor je ontspant en waar je energie van krijgt.
- Las een piekerkwartiertje in; sta jezelf toe alleen in dat kwartier te piekeren over van alles en laat het daarna los.
- Luister naar je favoriete muziek, het ontspant.
- Beweeg in de natuur; het heeft een bewezen ontspannen effect.
Ontspannen met de meditatiepodcast
Onderzoek lijkt te laten zien dat mediteren en mindfulness goede manieren zijn om te ontspannen. Door bijvoorbeeld te letten op je ademhaling, komt je lichaam tot rust. Meditatie kan ook helpen om negatieve gedachten makkelijker los te laten. Wil jij meditatie proberen? De Hersenstichting helpt je op weg! In de podcastserie ‘Je brein in balans’ maak je kennis met verschillende soorten meditaties, zoals een slaap- en ochtendmeditatie.
Direct de podcast beluisteren? Kies hieronder je gewenste kanaal:
De Hersenstichting en stress en ontspanning
Voorkomen is beter dan genezen. Dat geldt zeker voor hersenaandoeningen, want voor de meeste aandoeningen zijn er nog geen genezende behandelingen. Hersenweefsel kan namelijk nog steeds niet hersteld worden als het eenmaal beschadigd is.
Een gezonde leefstijl kan het risico op hersenaandoeningen verkleinen en de gevolgen van veroudering uitstellen. Daarom zet de Hersenstichting zich de komende jaren nóg meer in om het gedrag rondom stress en ontspanning te verbeteren.
Zo geven wij voorlichting en ontwikkelen praktische tools die helpen om meer te ontspannen.
Meer weten over hoe je je hersenen gezond houdt?
Wil je meer weten over gezonde hersenen en hoe je je hersenen gezond kunt houden? Meld je dan aan voor de maandelijkse nieuwsbrief van de Hersenstichting.