Hartslag, ademhaling, temperatuur
Je hersenen regelen een heleboel automatische functies, zonder dat je het merkt. Denk bijvoorbeeld aan:
- je hartslag
- je ademhaling
- je bloeddruk
- je spijsvertering
- je lichaamstemperatuur
Deze basisfuncties worden vooral geregeld door je hersenstam. Gelukkig hoef je hier niet zelf bij na te denken. Het wordt allemaal voor je gedaan zonder dat je het in de gaten hebt.
Als er iets misgaat in de hersenstam, heeft dit vaak grote gevolgen. Dit is bijvoorbeeld zo bij een hersenstamberoerte.
Zien, horen, voelen, ruiken, proeven
De geur van die heerlijke appeltaart, de klanken van je favoriete muziek of dat prachtige schilderij: het zijn allemaal voorbeelden van prikkels. Een prikkel is een stukje informatie dat binnenkomt via onze zintuigen.
Je hersenen zorgen er op verschillende manieren voor dat je prikkels goed kunt verwerken. Zo kunnen we prikkels zien, horen, voelen, ruiken, en proeven. En dus genieten van die heerlijke geur, mooie muziek of dat prachtige schilderij.
Soms gaat er iets mis bij het verwerken van prikkels. Je kunt dan veel meer prikkels ervaren dan normaal, of het kost juist meer moeite om prikkels te verwerken. Dat noemen we overprikkeling.
Overprikkeling komt veel voor bij mensen met een hersenaandoening. Maar ook mensen zonder hersenaandoening hebben hier wel eens last van. Als je erg veel stress hebt bijvoorbeeld.
De hersenen en het geheugen
De weg naar huis vinden, weten dat je bij groen mag oversteken of de naam van een oude vakantieliefde… het komt allemaal uit je geheugen. Je hersenen zorgen ervoor dat je die herinneringen kunt opslaan.
Het geheugen ligt niet op één plek in de hersenen. Er zijn verschillende hersengebieden bij betrokken, zoals de hippocampus. Deze speelt een rol bij het opslaan van nieuwe informatie.
Hippocampus is een Grieks woord en betekent zeepaardje. Hoe ze daarop kwamen? Heel simpel: je hippocampus heeft de vorm van een zeepaardje. Ieder mens heeft twee hippocampi: een links en een rechts.
Lees meer over het geheugen.
Iedereen heeft weleens problemen met z’n geheugen. Maar mensen met een hersenaandoening kunnen veel meer geheugenklachten ervaren dan voor hun aandoening. Wil je hier meer over weten, lees dan deze pagina over geheugenproblemen.
Aandacht en concentratie
Als je aandacht aan iets geeft, gebruik je je hersenen op veel verschillende manieren. Zo kun je alleen naar een lange film kijken als je je aandacht erbij kunt houden. Anders raak je de draad van het verhaal kwijt. Je hersenen moeten ervoor zorgen dat je niet zomaar door andere prikkels of gedachten wordt afgeleid.
Denk maar eens aan autorijden. Om goed te blijven autorijden én een gesprek te kunnen voeren met je bijrijder, moet je je aandacht goed kunnen verdelen. Je moet op het verkeer blijven letten, maar ook je gesprek blijven volgen.
Een ander voorbeeld. Je hebt met een vriend afgesproken om te gaan lunchen, maar het is op de afgesproken plek erg druk. Je kijkt dan snel door de ruimte op zoek naar je vriend, terwijl je de andere mensen overslaat. Ook daar gebruik je je aandacht voor.
Mensen met een hersenaandoening kunnen problemen hebben met hun aandacht. Bij de meeste dingen die je doet en meemaakt heb je wel je aandacht nodig. Daarom kunnen problemen met aandacht erg lastig zijn.
Lees meer over problemen met aandacht.
Plannen en organiseren
Bij je dagelijkse activiteiten maak je vanzelf allerlei keuzes. Koken is zo’n dagelijkse activiteit. We staan er meestal niet bij stil, maar ook tijdens het koken maak je heel veel keuzes.
Eerst kijk je bijvoorbeeld wat je in huis hebt. Je kiest een recept. Dan maak je een planning van de tijd wanneer het op tafel moet staan. Daarna kies je een volgorde van wat je gaat koken of bakken. Misschien houd je rekening met de voorkeur van je huisgenoten. Daarna moet je zorgen dat de pannen de juiste temperatuur krijgen. Je moet het vuur op tijd uitzetten. Je kunt niet zomaar weglopen om naar het toilet te gaan.
Mensen met een hersenaandoening kunnen problemen hebben met deze ‘uitvoerende functies’. Ze hebben bijvoorbeeld problemen met plannen en organiseren.
Op deze pagina lees je meer over problemen met uitvoerende functies.
Emoties en hersenen
De hele dag door voelen we allerlei emoties. Je kunt blij zijn om iemand te zien, of juist angstig omdat je iets moet doen waar je bang voor bent. Denk maar een bezoek aan de tandarts.
Je hersenen zorgen ervoor dat je deze emoties kunt voelen. Verschillende hersengebieden zijn hierbij belangrijk. Vooral je amygdala: dit hersengebied zorgt ervoor dat je emoties kunt ervaren en verwerken.
Als je hersenen beschadigd raken door een hersenaandoening, kan het zijn dat je problemen krijgt met je emoties. Zo kan het zijn dat je geen emoties meer voelt of ze niet meer kunt laten zien.
Lees meer over problemen met emoties.
De hersenen laten je praten
Wanneer je een gesprek voert, zijn je hersenen hard aan het werk. Ze regelen dat je kunt praten, de juiste woorden kunt vinden en begrijpt wat een ander zegt. Verschillende hersengebieden zorgen ervoor dat je dit allemaal kunt. Onder andere het gebied van Broca speelt een belangrijke rol. Het wordt ook wel het spraakcentrum genoemd.
Als je hersenen beschadigd raken, kun je problemen krijgen met spraak of taal. Je kunt dan bijvoorbeeld niet op de juiste woorden komen of hebt moeite met het volgen van een gesprek.
Lees meer over problemen met spraak of taal.
Bewegen
Lopen, fietsen, een balletje trappen; je doet het meestal zonder erbij na te denken. Maar ondertussen zijn je hersenen volop aan het werk. Maar liefst driekwart van al je hersencellen zijn betrokken bij beweging.
Om goed te kunnen bewegen werken verschillende hersengebieden druk samen. Met elkaar én met je spieren. De hersengebieden sturen bewegingen aan door signalen te geven aan onze spieren.
Maar ook aan andere delen van het lichaam. Zoals bijvoorbeeld je ogen en je oren: om een bal te kunnen vangen, moet je hem wel zien aankomen. En als je je favoriete muziek hoort, beweeg je vaak als vanzelf mee.
Slapen
Je hersenen bepalen wanneer je slaapt of wakker bent. Je biologische klok speelt hierbij een belangrijke rol. Deze klok ligt in de hypothalamus.
De hypothalamus krijgt informatie over de hoeveelheid licht via je ogen. Ook de pijnappelklier speelt een rol bij slaap. Deze klier maakt aan de hand van het licht-donker-ritme melatonine aan.
Dit hormoon maakt het makkelijker om in slaap te vallen. Melatonine wordt alleen aangemaakt als het donker is. Licht remt juist de productie van melatonine. Daarom zorgt veel licht in de ochtend voor een wakker gevoel. Licht in de avond kan er juist voor zorgen dat je later in slaap valt. Lees meer over slaap.
Ook interessant
De hersenen
Het Breinmuseum: maak een audiotour door je hersenen.