De Hersenstichting is deelnemer aan het Europese onderzoeksprogramma Eranet-Neuron. In 2016 zijn er vier onderzoeken gehonoreerd voor aandoeningen aan het centrale zenuwstelsel.

In totaal hebben een miljard mensen wereldwijd een aandoening aan het centrale zenuwstelsel. Ernstige vormen hiervan zijn bijvoorbeeld traumatisch hersenletsel en ruggenmergletsel. Dit heeft een enorme impact op hun leven.

Om voor deze groep patiënten de behandeling te verbeteren, bundelen vier Nederlandse onderzoeksinstituten de krachten met Europese partners in het Neuron-netwerk. Het is de eerste keer dat Nederland deelneemt aan een onderzoeksprogramma van het NEURON-netwerk. De Nederlandse deelname heeft een waarde van in totaal € 925.000. 

De Hersenstichting doet mee aan dit programma omdat de onderzoeken zich richten op aandoeningen die heel veel mensen treft. Daarnaast richten de onderzoeken zich op de oorzaken van verschillende hersenaandoeningen. Daarmee kan er een oplossing gevonden worden voor verschillende aandoeningen en daarmee voor een grote groep patiënten.

De Nederlandse deelname aan NEURON is een initiatief van het NWO-regieorgaan Nationaal Initiatief Hersenen en Cognitie (NIHC) en de Hersenstichting. Door deze krachtenbundeling is Europese samenwerking mogelijk. Hierdoor is een extra investering gerealiseerd van 4,3 miljoen euro voor transnationale onderzoeksprojecten. Hiervan financiert de Europese Commissie ook een deel.

De onderzoeken die gehonoreerd zijn met bijdrage van de Hersenstichting zijn:

RepImpact

Herhaalde impact op het hoofd (zonder hersenschudding) – corticale veranderingen en de klinische consequenties.

Een klap op het hoofd bij sport, zoals bijvoorbeeld bij het koppen van een voetbal hoeft geen acute symptomen van een hersenschudding te geven. Dit hoeft niet te betekenen dat zo’n klap niet schadelijk is. Met nieuwe MRI technieken kan aangetoond worden of er veranderingen in de microstructuur van de hersenen kunnen optreden wanneer iemand herhaaldelijk zo’n klap op zijn hoofd krijgt. Het doel van deze studie is het opsporen en karakteriseren van deze veranderingen.

De studie volgt jonge voetballers over meerdere jaren. Veranderingen in de structuur, functie en connectiviteit van de hersenen worden in kaart gebracht. Ook wordt er onderzocht welke risicofactoren er zijn.

Projectleider: Inga Katharina Koerte, MD PhD, Ludwig-Maximilians-Universität München (Duitsland)
Nederlandse partner: Alexander Leemans, PhD, PROVIDI Lab (UMC Utrecht)
Andere partners: Onderzoeksgroep Bewegingscontrole en Neuroplasticiteit KU Leuven (België), Tel Aviv University (Israël), Oslo Sports Trauma Research Center (Noorwegen) en Institute of Neuroimmunology , Slovak Academy of Science (Slowakije)

  • REACT NSCs

    Inductie van reactieve neurale stamcellen door traumatisch hersenletsel in de volwassen hippocampus

    In Europa hebben meer dan 8 miljoen mensen traumatisch hersenletsel (THL). Een aantal belangrijke hersenfuncties die aangedaan kunnen zijn, heeft hun oorsprong in de hippocampus. Deze kwetsbare hersenstructuur is erg belangrijk voor het geheugen, leren en de controle over angst en stress. Na traumatisch hersenletsel is er sprake van krimp en verminderd functioneren van de hippocampus. Daarnaast is het proces waarbij de hippocampus nieuwe hersencellen aanmaakt uit neurale stamcellen aangedaan.

    Het doel van dit onderzoek is uit te zoeken wat de specifieke veranderingen zijn in de neurale stamcellen en nieuwe hersencellen als gevolg van THL en wat de impact is op het functioneren van de hersenen en op het gedrag.

    Projectleider: Dr. Juan M Encinas, Achucarro Basque Center for Neuroscience (Spanje)

    Nederlandse partner: Dr. Carlos P Fitzsimons, Swammerdam Institute for Life Sciences (Universiteit van Amsterdam)
    Andere partners:Neurocentre Magendie, Bordeaux (Frankrijk)
    Dr. Veerle Baekeland, Department of Neurosciences, Laboratory for Neurobiology and Gene TherapyKatholieke Universiteit Leuven (België) 

  • AxonRepair

    Herstel van de spinale banen – het opheffen van de neuron-intrinsieke rem op axon regeneratie.

    Coördinator en projectleider: Joost Verhaagen, Netherlands Institute for Neuroscience

    Bij ruggenmergschade is de verbinding tussen de zenuwcellen in de hersenen en de rest van het lichaam verloren gegaan, waardoor het deel van het lichaam onder de beschadiging verlamd is. De beschadigde zenuwvezels (axonen) herstellen niet meer. Er zijn twee obstakels voor het herstel van de beschadigde axonen. Ten eerste, de zenuwcellen zijn niet in staat het noodzakelijke herstelmechanisme aan te zetten. Ten tweede, de zenuwcel moet de benodigde stoffen, zoals groei-eiwitten, naar het uiterste punt van de zenuwvezel transporteren. Door een barrière in de cel kunnen deze groei-eiwitten niet van de cel naar het axon. Het doel van dit onderzoek is een manier te vinden om deze twee obstakels weg te nemen om herstel van de beschadigde axonen te stimuleren. Dit kan op termijn leiden tot een nieuwe behandeling voor patiënten met ruggenmergschade.

    Projectleider en coördinator: Joost Verhaagen, Netherlands Institute for Neuroscience
    Andere partners: John van Geest Center for Brain Repair (UK), Wolfson Center for Age-Related Disease (UK), German Center for Neurodegenerative Disease (Duitsland), McGill University Faculty of Medicine (Canada) en Institute of Neuroimmunology Slovak Academy of Sciences (Slowakije).

  • TAI-MRI

    Een nieuw schema voor de classificatie van traumatische axon schade, gebaseerd op klinische en verbeterde MRI biomarkers

    Bij traumatisch hersenletsel kunnen axonen beschadigd raken. Axonen zijn de uitlopers van hersencellen die zenuwsignalen transporteren. Beschadigde axonen zijn niet meer (volledig) in staat om de zenuwsignalen door te geven. Schade aan axonen was voorheen moeilijk in beeld te brengen, maar dit is met nieuwe MRI technieken nu wel goed mogelijk.  Daardoor kan de mate van axonschade beter omschreven worden en nauwkeuriger gerelateerd worden aan de ernst van de problemen en symptomen die de patiënt ervaart. Doel van dit project is een classificatiesysteem te ontwikkelen waarmee de ernst van axonschade na hersenletsel beter omschreven wordt. Hierbij worden computeralgoritmes ontwikkeld onder andere op basis van diepe neurale netwerken voor het automatisch interpreteren van de MR afbeeldingen. Met het nieuwe classificatiesysteem kunnen artsen een betere prognose geven aan de patiënt.

    Projectleider: Anne Vik, Dept. of Neuroscience, Norwegian University of Science and Technology (Noorwegen)

    Nederlandse partner: Rashindra Manniesing, Diagnostic Image Analysis Group (Radboudumc)

    Andere partners: Department of Radiology Antwerp University Hospital (België), Addenbrooke’s Hospital (UK)

REACT NSCs

Inductie van reactieve neurale stamcellen door traumatisch hersenletsel in de volwassen hippocampus

In Europa hebben meer dan 8 miljoen mensen traumatisch hersenletsel (THL). Een aantal belangrijke hersenfuncties die aangedaan kunnen zijn, heeft hun oorsprong in de hippocampus. Deze kwetsbare hersenstructuur is erg belangrijk voor het geheugen, leren en de controle over angst en stress. Na traumatisch hersenletsel is er sprake van krimp en verminderd functioneren van de hippocampus. Daarnaast is het proces waarbij de hippocampus nieuwe hersencellen aanmaakt uit neurale stamcellen aangedaan.

Het doel van dit onderzoek is uit te zoeken wat de specifieke veranderingen zijn in de neurale stamcellen en nieuwe hersencellen als gevolg van THL en wat de impact is op het functioneren van de hersenen en op het gedrag.

Projectleider: Dr. Juan M Encinas, Achucarro Basque Center for Neuroscience (Spanje)

Nederlandse partner: Dr. Carlos P Fitzsimons, Swammerdam Institute for Life Sciences (Universiteit van Amsterdam)
Andere partners:Neurocentre Magendie, Bordeaux (Frankrijk)
Dr. Veerle Baekeland, Department of Neurosciences, Laboratory for Neurobiology and Gene TherapyKatholieke Universiteit Leuven (België) 

AxonRepair

Herstel van de spinale banen – het opheffen van de neuron-intrinsieke rem op axon regeneratie.

Coördinator en projectleider: Joost Verhaagen, Netherlands Institute for Neuroscience

Bij ruggenmergschade is de verbinding tussen de zenuwcellen in de hersenen en de rest van het lichaam verloren gegaan, waardoor het deel van het lichaam onder de beschadiging verlamd is. De beschadigde zenuwvezels (axonen) herstellen niet meer. Er zijn twee obstakels voor het herstel van de beschadigde axonen. Ten eerste, de zenuwcellen zijn niet in staat het noodzakelijke herstelmechanisme aan te zetten. Ten tweede, de zenuwcel moet de benodigde stoffen, zoals groei-eiwitten, naar het uiterste punt van de zenuwvezel transporteren. Door een barrière in de cel kunnen deze groei-eiwitten niet van de cel naar het axon. Het doel van dit onderzoek is een manier te vinden om deze twee obstakels weg te nemen om herstel van de beschadigde axonen te stimuleren. Dit kan op termijn leiden tot een nieuwe behandeling voor patiënten met ruggenmergschade.

Projectleider en coördinator: Joost Verhaagen, Netherlands Institute for Neuroscience
Andere partners: John van Geest Center for Brain Repair (UK), Wolfson Center for Age-Related Disease (UK), German Center for Neurodegenerative Disease (Duitsland), McGill University Faculty of Medicine (Canada) en Institute of Neuroimmunology Slovak Academy of Sciences (Slowakije).

TAI-MRI

Een nieuw schema voor de classificatie van traumatische axon schade, gebaseerd op klinische en verbeterde MRI biomarkers

Bij traumatisch hersenletsel kunnen axonen beschadigd raken. Axonen zijn de uitlopers van hersencellen die zenuwsignalen transporteren. Beschadigde axonen zijn niet meer (volledig) in staat om de zenuwsignalen door te geven. Schade aan axonen was voorheen moeilijk in beeld te brengen, maar dit is met nieuwe MRI technieken nu wel goed mogelijk.  Daardoor kan de mate van axonschade beter omschreven worden en nauwkeuriger gerelateerd worden aan de ernst van de problemen en symptomen die de patiënt ervaart. Doel van dit project is een classificatiesysteem te ontwikkelen waarmee de ernst van axonschade na hersenletsel beter omschreven wordt. Hierbij worden computeralgoritmes ontwikkeld onder andere op basis van diepe neurale netwerken voor het automatisch interpreteren van de MR afbeeldingen. Met het nieuwe classificatiesysteem kunnen artsen een betere prognose geven aan de patiënt.

Projectleider: Anne Vik, Dept. of Neuroscience, Norwegian University of Science and Technology (Noorwegen)

Nederlandse partner: Rashindra Manniesing, Diagnostic Image Analysis Group (Radboudumc)

Andere partners: Department of Radiology Antwerp University Hospital (België), Addenbrooke’s Hospital (UK)