Waarschuwing
Denk je aan zelfdoding en heb je hulp nodig? Bel dan direct de gratis hulplijn 0800-0113.
Soms kun je je zo slecht voelen dat je niet verder wilt leven. Praten over zelfdoding kan bij deze landelijke hulplijn voor zelfdodingpreventie. Je kunt ook terecht op de website 113.nl, bijvoorbeeld om te chatten met een hulpverlener.
Praat er ook over met je huisarts. Vraag om een dubbele afspraak buiten het spreekuur, dan heb je meer tijd.
Vormen van psychotische stoornissen
Er zijn verschillende vormen van psychotische stoornissen, die in elkaar over kunnen gaan.
Psychose
Tijdens een psychose maak je vreemde of enge dingen mee die echt voelen, maar niet echt zijn (hallucinaties). Of je denkt dingen die niet kloppen, maar voor jou heel echt en zeker zijn (wanen). Bijvoorbeeld dat je achtervolgd wordt.
Bij verschillende aandoeningen ben je extra gevoelig voor een psychose. Denk bijvoorbeeld aan hersenziekten zoals de ziekte van Parkinson. Maar ook aan aandoeningen met je hormonen, zoals het syndroom van Cushing of de ziekte van Graves.
Schizofrenie
Bij schizofrenie heb je langer dan 6 maanden last van kenmerken die bij een psychose horen, zoals wanen en hallucinaties of verward gedrag. Of je hebt meerdere psychoses gehad. Hier heb je zoveel last van dat je het op je werk of school minder goed doet. Naast de psychoses kun je ook andere klachten hebben. Je hebt bijvoorbeeld nergens zin in, moeite om je aandacht erbij te houden of gebrek aan energie.
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
Vaak denk, voel en beleef je dingen op een heel eigen manier. Ook heb je moeite om met andere mensen om te gaan en vertrouw je bijna niemand. Andere mensen vinden het soms moeilijk om je gedrag te begrijpen en om met je te praten.
Waanstoornis
Tijdens een waanstoornis denk je soms dat je een hele speciale missie hebt, bijvoorbeeld dat je de wereld moet redden. Of je weet zeker dat iemand verliefd op je is, ook al is die persoon dat niet. Ook kun je denken dat anderen je kwaad willen doen terwijl dat niet zo is. Bij een waanstoornis heb je geen last van andere kenmerken van een psychose, zoals hallucinaties. Je kunt meestal wel je werk blijven volhouden. Een waanstoornis kan jarenlang duren.
Schizoaffectieve stoornis
Bij een schizoaffectieve stoornis heb je last van psychoses. Daarnaast heb je ook last van langerdurende sombere gevoelens, of juist heftige gevoelens (manie). Ook komen beide klachten regelmatig samen voor.
Psychotische stoornis na bevalling
Na een bevalling kun je last krijgen van een kraambedpsychose. Zo kun je denken dat de baby niet van jou is. Of je hebt het idee dat je baby beter dood kan zijn. De stoornis begint vaak met slechte slaap en wisselende stemmingen. Het is belangrijk om mentale klachten in het kraambed serieus te nemen. Neem daarom snel contact op met je huisarts als je hier last van krijgt.
VR behandeling bij achterdocht door psychose
Wim Veling (UMCG) doet onderzoek naar een Virtual Reality (VR) behandeling voor mensen met extreme achterdocht door een psychose. Dat maakt het mogelijk om te oefenen met situaties die in het echt misschien nog te spannend zijn. Ook kan iemand precies die situaties uitkiezen die hij nodig heeft en is het met deze methode wel mogelijk dat de psycholoog bij het oefenen aanwezig is.
85.700
mensen waren er in 2019 bij de huisarts bekend met een psychotische stoornis
1,5x
komt een psychotische stoornis vaker voor bij mannen dan bij vrouwen
74
mensen zijn er in 2019 overleden aan een psychotische stoornis.
De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van:
- Prof. dr. Iris E.C. Sommer, hoogleraar Psychiatrie, UMC Groningen
Laatste update: november 2023