We willen je het belang van een goede mentale gezondheid laten zien. Iedereen is mentaal kwetsbaar. Er gebeuren in het leven dingen die je aan het wankelen brengen. Dit kunnen kleine of grote dingen zijn. De mate waarin iemand van zijn stuk wordt gebracht, verschilt. Door goed voor je lichaam en geest te zorgen, kun je weerbaarder worden voor ingrijpende gebeurtenissen. Maar hoe zorg je nu goed voor je lichaam en geest? Daarover vertellen we je graag meer. Ook geven we je tips om jezelf weerbaarder te maken en om over je mentale gezondheid te praten.
Wat is mentale kwetsbaarheid?
Mentale kwetsbaarheid en gezondheid hangt samen met de mate waarin je grip hebt op je leven. Hoe goed je je in staat voelt om het leven te leiden dat jij wilt leiden. En daarbij om kunt gaan met gebeurtenissen die op je pad komen.
Onze hersenen hebben prikkels nodig om te kunnen functioneren. Welke prikkels dat zijn, hangt af van de omgeving waarin je opgroeit. Die omgeving heeft daarmee grote invloed op hoe we ons mentaal ontwikkelen. De input die de hersenen krijgen bepaalt zo voor een groot deel iemands mentale gezondheid.
Waarom aandacht voor mentale kwetsbaarheid?
Er heerst gebrek aan openheid over mentale kwetsbaarheid en psychische aandoeningen. Dit terwijl iedereen in meer of mindere mate mentaal kwetsbaar is en er 2 miljoen mensen lijden aan een psychische aandoening zoals angst- en paniekstoornissen en, depressies. We hebben de neiging om niet open te zijn over onze (mentale) kwetsbaarheden. We delen alleen onze mooie, succesvolle en gelukkig momenten met de buitenwereld, maar als we eerlijk en open zijn dat we niet altijd gelukkig (kunnen) zijn, dan weten we dat iedereen deze gevoelens wel eens heeft.
De Hersenstichting wil dit taboe doorbreken en iedereen bewust maken van het feit dat praten over je mentale gezondheid of kwetsbaarheid helpt. Openheid zorgt namelijk voor meer erkenning en begrip, en helpt mensen bij het (herstel)proces.
Psychiater Scheepers: ‘Praten over mentale kwetsbaarheid moet heel normaal worden’
Iedereen heeft te maken met mentale gezondheid. Toch heerst er nog een gebrek aan openheid over dit onderwerp dat ons allemaal aangaat. Kinder- en jeugdpsychiater en hoogleraar Innovatie in de GGZ Floortje Scheepers doet er letterlijk en figuurlijk een boekje over open en beantwoordt elf vragen over mentale gezondheid.
Praat over je eigen mentale kwetsbaarheid! Hoe dan?
Praten over je mentale gezondheid is belangrijk. Een goed gesprek kan opluchten. Juist als het niet zo goed met je gaat. Maar vertellen hoe je je écht voelt, is ook best lastig. Je stelt jezelf kwetsbaar op. Hoe snijd je een moeilijk onderwerp aan? En hoe kun je het beste reageren als iemand je vertelt dat het eigenlijk helemaal niet zo goed gaat? We hebben een aantal gesprekstips op een rijtje gezet.
Gesprekstips voor je eigen mentale kwetsbaarheid
- Vertrouwen: kies een gesprekspartner die je vertrouwt. Als je je op je gemak voelt, is het makkelijker om te vertellen wat er echt in je omgaat.
- Neem de tijd: maak tijd voor het gesprek en zorg dat je met je aandacht bij het gesprek bent. Misschien vind je het ook fijn om na het gesprek wat tijd voor jezelf te hebben, zodat je alles kunt laten bezinken.
- Grenzen: geef je grenzen aan. Bedenk van tevoren wat je wel en niet wil vertellen. Zeg het als je iets liever niet of pas op een later moment wil vertellen.
- Omschrijf hoe je je voelt zodat de ander je beter begrijpt. Het is soms moeilijk om hier de juiste woorden voor te vinden. Het kan helpen om hier voor het gesprek al even bij stil te staan.
- Je behoefte: Vertel de ander wat je behoefte is en wat je van de ander verwacht. Misschien is dat vooral luisteren. Of wil je dat de ander je helpt om een oplossing te bedenken. Geef dit aan, dan kan de ander je beter steunen.
Gespreksstarters
- Ik zit de laatste tijd wat minder goed in mijn vel omdat…
- Afgelopen weken heb ik last van…
- Ik voel me de laatste tijd alsof….
- Ik slaap slecht, dat komt omdat ik veel pieker over…
Misschien vind je het ondanks deze tips nog steeds spannend om een goed lopend gesprek te voeren. Maar onthoud: hoe spannend het ook is, praten lucht op. Het is vaak beter om het wél te vertellen dan om het voor je te houden.
Heb je ondanks deze tips nog steeds veel last van angstige of sombere gedachten? Ga dan naar je huisarts. Als je er vroeg bij bent, kan de huisarts je klachten met hulp van een praktijkondersteuner of van een psycholoog al verhelpen. Als de klachten toch aanhouden, kan de huisarts je doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater. Vaak zijn er verschillende behandelingen mogelijk.
Gesprekstips voor als het niet zo goed met de ander gaat
Er rust nog altijd een taboe op het praten over mentale gezondheid. We leven in een samenleving die streeft naar perfectie en succes. Daarom is het voor sommigen heel lastig om te praten met anderen als het even niet zo goed gaat. Wat kun jij doen om een ander te helpen? We geven je een aantal gesprekstips!
- Vertrouwen: je gesprekspartner stelt zich kwetsbaar op door te vertellen hoe die zich voelt. Beschaam het vertrouwen van de ander niet. Misschien is het wel de eerste keer dat iemand vertelt hoe het echt gaat. Hou het gesprek tussen jullie.
- Neem de tijd: maak tijd voor het gesprek en zorg dat je met je aandacht bij het gesprek bent. Misschien vind je het ook fijn om na het gesprek wat extra tijd voor jezelf te hebben, zodat je alles kunt laten bezinken.
- Luister goed en oordeel niet: luister om te begrijpen, niet om te reageren. Stel open vragen en vraag door. Open vragen zijn vragen die je niet met ja of nee kunt beantwoorden. In plaats van ‘ben je verdrietig?’ kun je vragen ‘Hoe is dat voor jou?’ of ‘Hoe voel je je?’.
- Wees niet bang om de verkeerde vragen te stellen. Niets vragen is erger. Er zijn geen foute vragen, zolang je iets maar uit oprechte interesse en aandacht voor de ander vraagt.
- Als je het even niet weet: soms is het spannend om te reageren. Het kan ook zijn dat je gewoon even niet weet wat je moet zeggen. Benoem dit dan ook.
- Let op met tips: vraag waar de ander behoefte aan heeft. Hierbij is het belangrijk dat je oplet met het geven van goedbedoelde tips en adviezen. Wat voor jou goed werkt, kan voor je gesprekspartner anders zijn. Ook kan het de ander het gevoel geven dat hun problemen eigenlijk heel simpel op te lossen zijn. Maar meestal is dat lastiger dan je denkt, of heeft iemand al van alles geprobeerd.
Tips om te reageren
- Ik vind het verdrietig voor je dat…
- Ik weet niet hoe dat voelt, maar ik vind het erg voor je dat je je zo voelt
- Kan ik wat voor je doen?
- Ik weet even niet wat ik moet zeggen, maar ik luister graag naar je
Een goed ‘lopend’ gesprek
Wetenschap bewijst: wandelen helpt je hersenen om een beter gesprek te voeren en stress te verminderen. Het resultaat: een meer gemakkelijker en ongedwongen gesprek.
Neurobioloog bij de Hersenstichting Koko Beers licht toe: “Tijdens het wandelen verbetert je denkvermogen. Bewegen vermindert ook stress waardoor je meer ontspannen bent. Je voelt je meer op je gemak en kunt beter focussen op het gesprek. Juist ingewikkelde onderwerpen bespreek je beter als je ontspannen bent.
Wandelen stimuleert je creativiteit en probleemoplossend vermogen. Je zintuigen worden aangescherpt, je neemt alles beter waar en je bent alerter. Daardoor ben je ook beter in staat een goed gesprek te voeren.”
Persoonlijke verhalen
“Ze is zo bang, zó bang dat het er weer aankomt”
Sinds haar vijftiende worstelt Annemiek met depressies die haar leven en dat van haar vriend Thom op z’n kop zetten. Dan denkt ze dat niemand van haar kan houden. Een gevoel dat nog het meest op diepe rouw lijkt. Soms een paar dagen, soms jarenlang.
Jessica: “Het goede nieuws is: Je bent NIET alleen! Nóg mooier, erover praten helpt, met wie dan ook.”
2,5 jaar geleden waren de lichamelijke en geestelijke klachten van de Posttraumatische stressstoornis (PTSS) en angststoornis bij Jessica het heftigst. “In die tijd kon ik de deur zelfs niet meer uit, had ik constante paniekaanvallen en lichamelijke reacties die letterlijk verlammend waren.”
In haar blogs vertelt ze over de behandelingen die ze heeft gehad en hoe het met haar gaat.
Willem: ‘Ik voelde me lang offline, maar ik begreep ook dat depressie iedereen kan overkomen’
Onze ambassadeur Willem Philipsen, 35 jaar, kwam in een depressie toen hij na zijn revalidatie van een herseninfarct weer thuis was. ‘Ik zat hele dagen alleen, had niets meer toe te voegen aan de maatschappij, vond ik. Pas nadat ik hulp had gezocht, zag ik weer stipjes aan de horizon.’ In ons HersenMagazine Mentale gezondheid vertelt hij zijn verhaal.
Tips voor een goede mentale gezondheid
Wat kun jij zelf doen voor een goede mentale gezondheid? Er zijn een aantal dingen die een positieve invloed hebben op je mentale gezondheid. Wij zetten een aantal tips voor je op een rij.
-
Kom in beweging
Beweging heeft een positieve invloed op de mentale gezondheid. Het zorgt voor een betere stemming en minder stress. Regelmatig bewegen kan zelfs angst- en depressieve klachten verminderen. Hoe dat kan? Beweging leid je af van negatieve gedachten. Ook komen er door beweging bepaalde stoffen vrij in de hersenen, zoals serotonine. Serotonine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd, omdat het voor een goede stemming zorgt.
3 tips voor meer beweging:
- Zoek manieren om bewegen leuk te maken.
De app Ommetje motiveert je om dagelijks een ommetje te lopen. Start met vrienden, familie of collega’s een eigen wandelcompetitie of ga de uitdaging aan tegen de rest van Nederland. Zo motiveer je elkaar om dagelijks een Ommetje te maken.
- Zorg voor routine
Koppel beweging aan andere routines in je leven, bijvoorbeeld door de boodschappen op de fiets of lopend te doen in plaats van met de auto, een halte eerder uit te stappen als je met de bus reist of in je pauze een wandeling te maken in plaats van te zitten in de kantine. Of neem de trap in plaats van de lift. Alle beetjes helpen.
- Begin klein
Als het niet lukt om dagelijks dertig minuten te bewegen, kun je bijvoorbeeld beginnen met kortere periodes van tien minuten. Een beetje extra bewegen heeft al een groot effect op de gezondheid van je hersenen.
Kijk hier voor meer tips en informatie over beweging.
Is bewegen voor jou lastig of geen optie?
De Hersenstichting maakt zich sterk voor een aangepast sportaanbod voor mensen met een hersenaandoening. Wij werken samen met reguliere zwembaden en erkende sportscholen zodat óók mensen met een hersenaandoening in een prikkel-vriendelijke omgeving en met veel persoonlijke aandacht en begeleiding kunnen bewegen.
Bedenk dat alle beetjes helpen. Het poetsen van je tanden, het optillen van je kopje: het is allemaal beweging. Doe wat haalbaar is en probeer op te bouwen waar dat kan.
-
Zorg voor een goede nachtrust
Slapen gaat niet alleen over de slaapkwantiteit (hoeveel uur je per nacht slaapt) maar juist om je slaapkwaliteit (hoe effectief je slaap is). Een goede nachtrust zorgt ervoor dat je je emoties van de dag goed kan verwerken. Als je slecht slaapt, kun je allerlei klachten krijgen: je bent moe, hebt een slechter humeur of voelt je angstig.
Wat kun je doen om beter te slapen?
- Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op. Ook in het weekend. Een regelmatig slaappatroon helpt je om op een vast tijdstip signalen af te geven, waardoor je ‘s avonds makkelijk in slaap kunt komen en ‘s morgens prettig wakker wordt.
- Maak van je bed een lekkere plek om te slapen. Andere activiteiten, zoals (huis)werk of films kijken kan je beter ergens anders doen. Zo leggen je hersenen een goede link tussen het bed en slapen.
- Lig je wakker door piekeren? Plan een dagelijks piekerkwartiertje in. Schrijf de emoties, angsten, twijfels of irritaties letterlijk op. Denk na over ‘wat kan ik hieraan veranderen?’ en ‘wat moet ik accepteren?’. Denk ook na over oplossingen en zorg dat je daarna goed ontspant voordat je gaat slapen.
-
Maak tijd voor ontspanning
Iedereen heeft weleens stress. Een beetje stress is niet erg, als je tussendoor maar voldoende ontspant. Te lang te veel stress zorgt ervoor dat je hersenen minder goed functioneren. Hierdoor kun je bijvoorbeeld vaker dingen gaan vergeten, snel afgeleid zijn en gevoeliger zijn voor negatieve emoties. Dit is te voorkomen door je hersenen voldoende rustmomenten te geven. Je hersenen krijgen hierdoor de tijd om te herstellen. Wanneer je dit goed doet, ervaar je bijvoorbeeld meer energie en meer focus.
Hoe zorg je voor meer ontspanning?
- Leer stresssignalen herkennen
Dit kunnen zowel lichamelijke, emotionele als gedragssignalen zijn. Dat is voor iedereen anders. Voorbeelden zijn hoofdpijn, hartkloppingen, piekeren en geheugenproblemen.
- Zoek de factoren die stress opwekken
Ga op zoek naar de factoren die stress bij jou opwekken. Zoek bijvoorbeeld uit waar je energie van krijgt (ontspanning) en wat je energie kost (spanning). Ook dat is voor iedereen anders. Zoek eventueel hulp van een professional als je hier zelf niet uit komt.
- Zorg voor een goede balans
Het is belangrijk dat je een goede balans vindt tussen spanning en ontspanning. Wissel momenten vol prikkels af met momenten met minimale prikkels.
Kijk hier voor meer tips en informatie over ontspanning.
Kom in beweging
Beweging heeft een positieve invloed op de mentale gezondheid. Het zorgt voor een betere stemming en minder stress. Regelmatig bewegen kan zelfs angst- en depressieve klachten verminderen. Hoe dat kan? Beweging leid je af van negatieve gedachten. Ook komen er door beweging bepaalde stoffen vrij in de hersenen, zoals serotonine. Serotonine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd, omdat het voor een goede stemming zorgt.
3 tips voor meer beweging:
- Zoek manieren om bewegen leuk te maken.
De app Ommetje motiveert je om dagelijks een ommetje te lopen. Start met vrienden, familie of collega’s een eigen wandelcompetitie of ga de uitdaging aan tegen de rest van Nederland. Zo motiveer je elkaar om dagelijks een Ommetje te maken.
- Zorg voor routine
Koppel beweging aan andere routines in je leven, bijvoorbeeld door de boodschappen op de fiets of lopend te doen in plaats van met de auto, een halte eerder uit te stappen als je met de bus reist of in je pauze een wandeling te maken in plaats van te zitten in de kantine. Of neem de trap in plaats van de lift. Alle beetjes helpen.
- Begin klein
Als het niet lukt om dagelijks dertig minuten te bewegen, kun je bijvoorbeeld beginnen met kortere periodes van tien minuten. Een beetje extra bewegen heeft al een groot effect op de gezondheid van je hersenen.
Kijk hier voor meer tips en informatie over beweging.
Is bewegen voor jou lastig of geen optie?
De Hersenstichting maakt zich sterk voor een aangepast sportaanbod voor mensen met een hersenaandoening. Wij werken samen met reguliere zwembaden en erkende sportscholen zodat óók mensen met een hersenaandoening in een prikkel-vriendelijke omgeving en met veel persoonlijke aandacht en begeleiding kunnen bewegen.
Bedenk dat alle beetjes helpen. Het poetsen van je tanden, het optillen van je kopje: het is allemaal beweging. Doe wat haalbaar is en probeer op te bouwen waar dat kan.
Zorg voor een goede nachtrust
Slapen gaat niet alleen over de slaapkwantiteit (hoeveel uur je per nacht slaapt) maar juist om je slaapkwaliteit (hoe effectief je slaap is). Een goede nachtrust zorgt ervoor dat je je emoties van de dag goed kan verwerken. Als je slecht slaapt, kun je allerlei klachten krijgen: je bent moe, hebt een slechter humeur of voelt je angstig.
Wat kun je doen om beter te slapen?
- Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op. Ook in het weekend. Een regelmatig slaappatroon helpt je om op een vast tijdstip signalen af te geven, waardoor je ‘s avonds makkelijk in slaap kunt komen en ‘s morgens prettig wakker wordt.
- Maak van je bed een lekkere plek om te slapen. Andere activiteiten, zoals (huis)werk of films kijken kan je beter ergens anders doen. Zo leggen je hersenen een goede link tussen het bed en slapen.
- Lig je wakker door piekeren? Plan een dagelijks piekerkwartiertje in. Schrijf de emoties, angsten, twijfels of irritaties letterlijk op. Denk na over ‘wat kan ik hieraan veranderen?’ en ‘wat moet ik accepteren?’. Denk ook na over oplossingen en zorg dat je daarna goed ontspant voordat je gaat slapen.
Maak tijd voor ontspanning
Iedereen heeft weleens stress. Een beetje stress is niet erg, als je tussendoor maar voldoende ontspant. Te lang te veel stress zorgt ervoor dat je hersenen minder goed functioneren. Hierdoor kun je bijvoorbeeld vaker dingen gaan vergeten, snel afgeleid zijn en gevoeliger zijn voor negatieve emoties. Dit is te voorkomen door je hersenen voldoende rustmomenten te geven. Je hersenen krijgen hierdoor de tijd om te herstellen. Wanneer je dit goed doet, ervaar je bijvoorbeeld meer energie en meer focus.
Hoe zorg je voor meer ontspanning?
- Leer stresssignalen herkennen
Dit kunnen zowel lichamelijke, emotionele als gedragssignalen zijn. Dat is voor iedereen anders. Voorbeelden zijn hoofdpijn, hartkloppingen, piekeren en geheugenproblemen.
- Zoek de factoren die stress opwekken
Ga op zoek naar de factoren die stress bij jou opwekken. Zoek bijvoorbeeld uit waar je energie van krijgt (ontspanning) en wat je energie kost (spanning). Ook dat is voor iedereen anders. Zoek eventueel hulp van een professional als je hier zelf niet uit komt.
- Zorg voor een goede balans
Het is belangrijk dat je een goede balans vindt tussen spanning en ontspanning. Wissel momenten vol prikkels af met momenten met minimale prikkels.
Kijk hier voor meer tips en informatie over ontspanning.
Wat doet de Hersenstichting?
De Hersenstichting ondersteunt onderzoek naar mentale gezondheid. Ook steunen wij onderzoek naar verschillende psychische aandoeningen. Belangrijk, want er lijden zo’n 2 miljoen mensen aan een psychische aandoening zoals angst- en paniekstoornissen en depressies. Hier vind je een selectie van een aantal projecten.
